GRIEKENLAND | Vorig jaar kwamen er bijna 60 000 vluchtelingen aan op de Griekse eilanden in de Egeïsche Zee. Dat is dubbel zoveel als in 2018. Dat gebeurde ondanks het akkoord dat de Europese Unie met Turkije afsloot in 2016. Dit akkoord moest de migratie naar de EU verminderen.

De migrantenkampen op eilanden zoals Lesbos zijn overbevolkt. Daardoor is de toestand er dramatisch. En bij de bevolking van de eilanden groeit het ongenoegen. De nieuwe Griekse regering onder leiding van Kiriakos Mitsotakis wil een strikter beleid voeren. Dat beloofde Mitsotakis tijdens zijn campagne voor de verkiezingen vorig jaar. De premier staat nu onder druk om die verkiezingsbeloftes na te komen.

Drijvende dam
Voor de kust van Lesbos wordt een drijvende dam aangelegd. Het zou gaan om een soort drijvende netten. Die zullen een halve meter boven het water uitsteken. Ze worden uitgerust met knipperlichten. ‘De dam zal de vluchtelingenbootjes stoppen’, zegt de Griekse minister van Landsverdediging. ‘En als ze er toch proberen door te komen, zullen hun schroeven vastlopen in onze netten.’ Het is niet duidelijk wanneer de dam klaar zal zijn.

AUSTRALIË | De bosbranden van de afgelopen maanden in Australië zijn een gigantische ramp voor mens en dier. Een kleine dertig mensen liet het leven door de vuurzee. Het aantal gestorven dieren wordt op meer dan een miljard geschat.

Meer dan tien miljoen hectare bos ging in vlammen op. Dat is een gebied dat groter is dan driemaal de oppervlakte van België! Volgens het Wereld Natuurfonds stierven er al 1,25 miljard dieren. Van sommige lokale diersoorten zijn geen exemplaren meer over. Merkwaardig genoeg is dat niet het geval voor de fluoroze naaktslakken. Het is vreemd omdat die reuzenslakken enkel voorkomen op Mount Kaputar. Die berg bevindt zich in de staat New South Wales. En daar heeft het vuur lelijk huisgehouden.

Bedreigd
Op Mount Kaputar zijn nu een zestigtal fluoroze Triboniophorus aff. graeffei gespot. Deze reuzenslakken kunnen twintig centimeter lang en zes centimeter breed worden. Volgens weekdierkundige Frank Köhler heeft een aantal reuzenslakken zich teruggetrokken in rotsspleten. Zo hebben die zestig de zware bosbranden overleefd. Het is de vraag of ze nog lang zullen leven. Doordat het hele gebied is platgebrand, zal het moeilijk zijn om voedsel te vinden. Bovendien springen ze in het verkoolde landschap heel erg in het oog door hun kleur. Zo zouden ze de prooi kunnen worden van hongerige vogels en zoogdieren. Aan de andere kant kan het felle roze ook aanvallers afschrikken. Het belang van slakken mag niet onderschat worden, vindt Köhler. Ze zijn de basis van onze ecosystemen. Wellicht zullen zij zich niet kunnen aanpassen aan het veranderende klimaat. Dan zullen ze uitsterven.

Een 3 000 jaar oude mummie die zucht. Een griezelig moment uit een fantasieverhaal? Nee! Pure wetenschap. In 1824 werd de mummie van Nesyamun gevonden. De hogepriester was rond zijn vijftigste gestorven van een allergische reactie. Wellicht was hij door een insect in zijn tong gestoken. Dat leidden wetenschappers af uit het feit dat hij met de tong uit de mond werd gevonden. Recent ging de mummie onder een scanner. Op basis van die gegevens werd een 3D-model gemaakt van het strottenhoofd en de mond. Daar blies men lucht door. Zo werd het stemgeluid van de priester uit het Oude Egypte gereconstrueerd.

Wil je horen hoe Nesyamuns laatste kreun klonk? Bekijk het filmpje hier. Vergeet niet je geluid aan te zetten!

GENT | Van 1 februari tot en met 30 april loopt de grootste Jan van Eyck-tentoonstelling ooit. Dat gebeurt in het Stedelijk Museum voor Schone Kunsten (MSK) in Gent.

De Vlaamse vijftiende-eeuwse schilder Jan Van Eyck is wereldberoemd. Toch zijn er wereldwijd slechts een twintigtal werken van hem bewaard. Meer dan de helft daarvan kan je nu bewonderen in het MSK. De andere schilderijen zijn te kwetsbaar om hun bewaarplaats te mogen verlaten. De aanbidding van het Lam Gods bevat acht buitenluiken. Die zijn stuk voor stuk gerestaureerd. Ze zijn alle acht te zien in de grote tentoonstelling. Daarna verhuizen ze definitief naar de Gentse Sint-Baafskathedraal.

Een van de panelen van De aanbidding van het Lam Gods is De Rechtvaardige Rechters. Dat verdween in 1934. Een zekere Arsène Goedertier zei te weten waar het paneel zich bevond. Hij wilde de bergplaats bekend maken. Maar de man stierf voor hij dit kon doen. Velen hebben gezocht en beweerd dat ze wisten waar het paneel was. Maar het is nog steeds spoorloos.

CHINA | Het Wereldkampioenschap atletiek indoor zou dit voorjaar plaatsvinden in Nanjing. Maar die stad ligt in China, en dat land wordt geteisterd door het coronavirus. (zie www.kits.be, Artikel van de Week van 28 januari). Omwille van de veiligheid wordt het WK nu afgelast.

‘Met spijt in het hart stellen we het WK indoor uit tot maart 2021.’ Dat liet de Internationale Atletiekfederatie weten. Die zware beslissing werd genomen in samenspraak met de Wereldgezondheidsorganisatie. Eerst werd overwogen om het WK in een andere Chinese stad te laten plaatsvinden. Maar het besmettelijke coronavirus breidt nog steeds uit. Daarom hebben de organisatoren het zekere voor het onzekere genomen. De atleten begrijpen de beslissing, maar zijn er niet blij mee. De komende Olympische Spelen zorgen nu bij velen voor nog meer stress.

Er bestaan veel verschillende definities van muziek. Tijden en culturen en individuen bepalen hoe muziek wordt ervaren. Wat voor jou mooie muziek is, kan voor je ouders storend lawaai zijn.

Een ander woord voor muziek is toonkunst. Muziek heeft dus als bedoeling om met klanken iets te creëren. Het is de kunst om klanken zodanig te schikken dat er melodieën ontstaan. Dat kan gebeuren met de menselijke stem, maar ook met hulpmiddelen. Die hulpmiddelen noemen we muziekinstrumenten. De bedoeling van muziek is om emotie weer te geven en op te roepen. Daarbij spelen toonhoogte, ritme, volume … een belangrijke rol.

Belang van muziek
Als je kijkt naar de geschiedenis, kan je zien dat alle culturen muziek hebben gekend. Muziek was belangrijk wanneer er iets te vieren viel. Muziek was ook amusement. Stel je een avond zonder boeken, smartphone, tablet en televisie voor. Muziek hielp mensen de lange avonden door te komen. Samen musiceren schiep een fijne band tussen muzikanten. Sinds het einde van de negentiende eeuw is het mogelijk om geluidsopnames te maken. (zie pag. 2) Dat heeft de ontwikkeling van de muziek onmiskenbaar beïnvloed.

Muziek maak je met muziekinstrumenten. En met je eigen stem. Dat is ook een instrument. Je kan hetzelfde muziekstuk met verschillende instrumenten spelen. Je kan zingen en fluiten. Je kan je melodie ondersteunen of kracht geven met ritmisch geklop. Keuze te over.

Wie in Wikipedia een lijst met muziekinstrumenten oproept, kan wel even schrikken. Er staan er maar liefst 343 opgelijst! Daar zitten bekende instrumenten tussen, zoals een gitaar, piano, viool. Maar wie heeft al gehoord van een heckelfoon, rommelpot, sjofar, torupill, zurna, qanûn ...? Muziekinstrumenten kan je indelen volgens de bespeelwijze. Er zijn blaasinstrumenten, slaginstrumenten, strijk-, toets- en tokkelinstrumenten. Soms is dat heel duidelijk: een saxofoon is een blaasinstrument, een viool is een strijkinstrument. Maar wist je dat een piano een slag-, toets- én snaarinstrument is?

Unplugged
Een aantal instrumenten bestaat in een akoestische en een elektrische versie. Het verschil is dat akoestische instrumenten zelf hun klank voortbrengen. Ze zijn dus niet elektrisch versterkt. Wanneer een rockband met akoestische instrumenten speelt, wordt dit unplugged genoemd. Een heel bekend unplugged-concert was het MTV-optreden van Nirvana uit 1993.

De platenkast van veel hedendaagse muziekliefhebbers is helemaal … leeg. Je hebt immers geen ‘geluidsdrager’ meer nodig om thuis muziek af te spelen. Streamen is helemaal in. Dat is niet altijd zo geweest.

Tot eind negentiende eeuw kon je thuis geen muziek beluisteren. Tenzij je een zanger(es) of muzikant(en) in je huis haalde en liet spelen. Er was alleen maar livemuziek. Daar kwam eind negentiende eeuw verandering in toen de wasrol werd uitgevonden. Dat was een cilinder met groeven aan de buitenkant. Die groeven bevatten de geluidsopname. Wasrollen werden afgespeeld met een fonograaf. In het begin van de twintigste eeuw deed de grammofoonplaat haar intrede. Langspeelplaten en singeltjes, geperst uit vinyl, werden afgespeeld met een platendraaier. Zo’n draaitafel had een ronddraaiend plateau en een naald. Die tastte de groeven af waardoor muziek werd weergegeven.

Digitaal
In 1979 kwam de eerste cd of compact disc op de markt. Dat was een klein plaatje dat in een cd-speler draaide en afgetast werd door een laserstraal. De vinylplaat kon al eens ruisen en krasjes bevatten. De cd was digitaal en kende geen ruis. In 1992 werden de mp3’s uitgevonden. Dat waren digitale bestanden die je op je computer kon bewaren en uitwisselen via een USB-stick, bijvoorbeeld. Mp3 zorgde ervoor dat muziek kopiëren spotgoedkoop werd. Het betekende ook dat muziek massaal, al dan niet legaal, verspreid werd.

Opnemen
Muziekliefhebbers kochten niet alleen platen of cd’s, ze namen ook zelf hun favoriete muziek op. Aanvankelijk gebeurde dit met bandopnemers. Dat waren vrij grote toestellen waarop een magneetband draaide. Veel handiger was de muziekcassette. Dat was een klein doosje waarin een heel kleine magneetband draaide. De toestellen waarmee je muziek op cassettes kon opnemen en afspelen, heetten cassetterecorders. Nadien kon je muziek zelf opnemen op een beschrijfbare cd en afspelen op een cd-speler. Nu hoef je geen muziek meer te kopen of op te nemen. Je streamt ze, al dan niet via een abonnement, gewoon via het internet.

Muziek beluisteren is fantastisch. Het kan overal: thuis, op de trein, in de auto, op de fiets. Je kan naar optredens gaan, je kan oortjes gebruiken. Maar altijd is er het gevaar van te veel decibels …

Muziek die je ook voelt, de trillingen tot in je buik gewaarworden, het kan een belevenis zijn. Je kan dat meemaken op festivals en bij optredens in grote zalen. Daar wordt soms oorverdovend luide muziek gespeeld. Dat beschadigt de trilhaartjes in je oren onherstelbaar. Gebeurt dat vaak, dan zal je minder goed horen. Aan héél luide muziek kan je zelfs tinnitus overhouden. Dan heb je de rest van je leven een irritante tuut in je oren. Die gaat nooit meer weg. Sommigen kunnen daardoor niet meer slapen. Een goede raad: gebruik oordopjes! In kleine zalen, zoals Muziekclub ’t Ey in Belsele, wordt muziek niet luid gespeeld. ‘Wij versterken net genoeg om de buitengeluiden binnen niet te horen.’ Dat zegt Dirk van der Speeten van ’t Ey. ‘Hier mag niemand gehoorschade oplopen!’

Koptelefoon / oortjes
Vroeger zetten muziekliefhebbers weleens een koptelefoon op. Tegenwoordig gebruiken velen oortjes. Deskundigen zijn het erover eens dat ze allebei slecht zijn voor je oren. Je speelt muziek bijna altijd te luid af. Oortjes zijn het slechtste, want die stop je ín je oren. Niet alleen het volume beperken is belangrijk, ook de tijd dat je oortjes gebruikt. Hanteer de 70-60-regel. Speel niet luider dan 70 % van het maximale volume, en niet langer dan 60 minuten per dag.

Discomat uit Herk-de-Stad is de oudste nog werkende vinylperserij van ons land. Sinds 2000 waren ze ook de enige. Ondertussen is er een tweede perserij bijgekomen: Dunk!Pressing in Velzeke.

De verkoop van vinylplaten gaat opnieuw de hoogte in. Dat ondervinden ze bij Discomat, het bedrijf van Tom Willems. Tom volgde zijn vader André op. Die begon in 1977 met de vinylperserij. Hij perste platen van grote internationale artiesten, zij het enkel voor de Belgische markt. The Beatles, Queen, Nat King Cole, Edith Piaff … Door de revival van vinyl is het in de fabriek weer drukker geworden. De persmachines die Tom nu gebruikt zijn nog altijd die van veertig jaar geleden. Het vinden van wisselstukken wordt steeds moeilijker.

Alex, over een paar uur begint het eerste concert van de reeks. Ben je zenuwachtig?
Alex: Nee, absoluut niet. Het zou erg zijn mocht ik na 25 jaar optreden nog nerveus zijn. We hebben goed gerepeteerd, en ook Luka, onze zangeres, is goed op dreef.

Was het geen risico, zo’n jonge zangeres in Hooverphonic?
Alex: Ja natuurlijk. Maar ik neem graag risico’s. (lacht) Ik hoor een groot talent in Luka, dus investeer ik in haar. Ze won op haar achttiende The Voice van Vlaanderen en plots was ze de zangeres van Hooverphonic. The Voice, dat is 100 meter lopen, Hooverphonic, dat is een marathon! Dat is 23 nummers op een avond zingen, vijf avonden na elkaar. Onderschat niet wat haar overkomen is!

Het gevaar bestaat dat de fans Luka Cruysberghs vergelijken met Geike Arnaert, dé zangeres van Hooverphonic …
Alex: (fel) Geike is niet dé zangeres van Hooverphonic. Toen Geike bij ons begon, was ze minder goed dan Luka nu is. Geike heeft elf jaar de tijd gehad om bij ons te evolueren. En na een tijdje zong ze inderdaad fantastisch! We zullen over enkele jaren eens vergelijken! Ik ben er nu al van overtuigd dat onze tweede plaat met Luka ‘wow’ zal zijn. Mensen zullen zeker zeggen: ‘Wat een zangeres!’

Jullie nemen binnenkort deel aan het Eurovisie Songfestival. Sommigen noemen dat het Circus van de Wansmaak …
Alex: Dat is nogal kort door de bocht. Af en toe hoor je daar toch iets moois. Ik ben ervan overtuigd dat je opvalt als je iets moois brengt. Ik doe niet mee om te winnen, dat is zeker niet de reden. Maar het is wel een fantastische manier om je publiek te vergroten. ’t Is gewoon één grote promo voor onze nieuwe plaat. (lacht) Het Songfestival, ik kijk daar elk jaar naar, al sinds mijn kindertijd. We gaan er vooral ons ding doen.

Maar als je tiende eindigt, ga je dan niet teleurgesteld zijn?
Alex: Nee, ik wil zelfs graag tiende eindigen. De mooiste liedjes eindigen tiende. (lacht) Wellicht zullen we opvallen: we hebben een goed nummer, en we gaan geen circusact doen. Het maakt niet uit hoeveelste we eindigen. We gaan doen wat echt en integer is, want dat is de essentie van muziek. Het ergste wat ons kan overkomen, is dat Luka slecht zou zingen door de stress. Dan hebben we wel een probleem. Hoewel, Blanche zong ook niet perfect en ze is hoog geëindigd …

Je bent muzikant en componist. Heb je daar een opleiding voor gevolgd?
Alex: Ja, ik heb zes jaar muziekacademie gedaan, in Sint-Niklaas. Notenleer en piano. Op mijn vijftiende ben ik gestopt. Daarna heb ik op mezelf gitaar geleerd. Want ja, gitaar was stoerder dan piano. (lacht) Ik kan iedereen die iets met muziek wil doen, aanraden om zo’n basisopleiding te volgen.

Wist je als jonge jongen al dat je muzikant wilde worden?
Alex: Op mijn tiende schreef ik mijn eerste liedjes. Ik wist heel snel: dit is wat ik wil doen. Ik was ook degene die altijd wilde repeteren. Wanneer de anderen zeiden: de repetitie zit erop, nu gaan we een pint pakken, wilde ik blijven repeteren. Daar was ik voor gekomen.

Je hebt problemen met je oren. Hoe gaat het daar nu mee?
Alex: Ik heb tinnitus. Maar ik klaag niet. Ik heb een mooi leven. Een muzikant loopt nu eenmaal meer risico op dergelijke problemen dan een doorsnee mens. Ik pleit voor verantwoord omgaan met geluid. Als het te luid wordt, als het dreigt pijn te doen, dan moet je weggaan. Of je moet oordopjes insteken. Ik heb ze altijd bij me. Maar ik gebruik ze enkel als het nodig is. Tegenwoordig is er een heksenjacht in dat verband. Professor Vinck
zegt: altijd oordoppen! Ik vind: gebruik je gezond verstand. Je moet geen zes uur in een discotheek voor de boxen gaan staan. Mijn probleem is dat ik vaak de hele dag in de studio zit. En ’s avonds ga ik ook nog optreden. Dat doe ik al 25 jaar. Wat je té doet, wat extreem is, is nooit goed, dat weet ik. Maar het is mijn beroep.

Vraag je aan de technici om Hooverphonic niet té luid te versterken?
Alex: Ja, we zeggen dat het goed moet klinken, maar dat het publiek er geen last van mag hebben. Onze muziek leent zich ertoe om subtiel versterkt te worden. We spelen niet zo luid, want ik weet echt wel dat we onze oren moeten beschermen. Toen Luka één jaar bij ons zong, heb ik haar een cadeautje gegeven: een Bose headphone. Bij een koptelefoon zet je de muziek steevast minder hard dan bij oortjes. En trouwens, het gaat niet alleen over hoe luid je speelt, het gaat ook om hoe lang je dat doet. Het is allemaal een kwestie van gezond boerenverstand.

Op 16 mei vindt de finale plaats van het Eurovisie Songfestival. Dat is de grootste liedjescompetitie ter wereld. Ze wordt door zo’n 180 miljoen mensen live bekeken. De deelnemende artiesten vertegenwoordigen hun land.

Hooverphonic neemt dit jaar deel voor België. Op 24 mei 1956 werd het Eurovisie Songfestival voor het eerst georganiseerd. Sinds 1967 zenden ook landen buiten Europa het festival uit. De winnaar wordt bepaald door de vakjury’s van de deelnemende landen. In elk land vindt ook een televoting plaats. Het land dat wint, organiseert in principe de wedstrijd het jaar nadien. Een aantal artiesten kende door het festival een internationale doorbraak. Zo won Abba in 1974. Sandra Kim haalde het in 1986 voor België met J’aime la vie. De Ier Johnny Logan wordt weleens Mister Eurosong genoemd. Hij won driemaal: tweemaal als zanger en eenmaal als tekstschrijver/componist. Vorig jaar zegevierde Duncan Laurence. Vandaar dat de wedstrijd dit jaar in Nederland wordt georganiseerd. Hooverphonic moet dus niet ver reizen …