De naam chrysant komt uit het Grieks. ‘Chryso’ is het Griekse woord voor ‘goud’ en ‘anthemom’ betekent ‘bloem’. ‘Gouden bloem’, dus. Oorspronkelijk waren de bloemen immers goudgeel. Ruim 2000 jaar geleden werden in China al chrysanten gekweekt. Daar werden ze als heilige bloemen beschouwd. Ze stonden symbool voor geluk, lang leven en gezondheid. Met een chrysant wensen we onze geliefde overledene dus het eeuwige leven toe. In Japan is de bloem het nationale symbool. Het Japanse Keizerlijke zegel is een chrysant. Vanaf 1700 brachten Europese zeelui de bloemensoort naar onze streken. Chrysanten zijn typische najaarsbloemen. Ze zijn zeer lang houdbaar en vragen weinig onderhoud. Dat maakt ze ideaal als kerkhofbloemen. Ondertussen bestaan chrysanten in allerlei varianten. Ze kleuren de kerkhoven rood, geel, wit, paars, roze …

363 miljard euro! Zoveel geld gaat wereldwijd jaarlijks verloren aan eten dat niet in de supermarkt belandt. Vooral groenten en fruit gaan verloren. Dat blijkt uit een rapport van de Voedsel- en Landbouworganisatie van de Verenigde Naties (FAO).

Voedselverlies betekent dat grondstoffen onnodig werden verspild. En dat er zonder reden vervuild werd en broeikasgassen uitgestoten werden. Volgens de FAO is er onder andere een groot probleem met de manier waarop voedsel wordt opgeslagen. In veel landen gebruikt men traditionele methoden. Het voedsel wordt blootgesteld aan bacteriën, insecten … Eenvoudige ingrepen kunnen helpen, zegt de FAO. Bijvoorbeeld het vervangen van houten silo’s door metalen tonnen. Maar landbouwers hebben daar niet altijd de financiële middelen voor. Zij zouden daarvoor steun van de overheid moeten krijgen.

VLAANDEREN | De vereniging Samen tegen Onbetaalde Schoolfacturen (STOS) deed een telling. Ze wilde nagaan hoeveel kinderen zonder boeken in de klas zaten. Het resultaat? Een kleine twee procent van de middelbare scholieren begon het schooljaar zonder leerboeken. Hun ouders konden ze niet betalen. Voor Vlaanderen zijn dat zo’n 7 600 kinderen. ‘Soms maakt de leerkracht kopieën voor die kinderen’, verklaart Colette Victor van STOS. ‘Sommige kinderen zitten met lege handen in de klas. Andere moeten naar de strafstudie omdat ze niet in orde zijn.’ Onderwijsminister Ben Weyts (N-VA) wil met álle betrokkenen aan tafel gaan. ‘Ieder kind dat zonder boeken op school zit, is een probleem’, zegt hij.

BELGIË | Kinderen krijgen te vaak onnodig een trommelvliesbuisje ingeplant. Dat zegt het christelijk ziekenfonds CM. De kosten voor de ziekteverzekering bedragen ongeveer 3,7 miljoen euro per jaar. Zo’n buisje wordt geplaatst als een kind geregeld last heeft van oorontstekingen. Maar volgens de CM moet dat enkel in bijzondere gevallen. Bijvoorbeeld als er na een oorontsteking vocht in het oor komt. En als er daardoor blijvende drukgevoelens en gehoorverlies optreden. Neus-, keel- en oorartsen zijn niet te spreken over de uitspraak van de CM. Alle bevraagde artsen zeggen dat ze enkel oorbuisjes plaatsen als dat echt noodzakelijk is.

VLAANDEREN | De wet is heel duidelijk: je mag geen dingen meenemen uit een bos. Die regel is er om de biodiversiteit en de natuur in de Vlaamse bossen te beschermen. Paddenstoelen, bessen, kastanjes en beukennoten … mag je in theorie dus niet verzamelen.

Als het om persoonlijk gebruik gaat, is de wetgeving soepel. Tijdens een wandeling mag je bijvoorbeeld wel wat plukken of rapen. Maar het is niet de bedoeling dat je dozen of zakken vult. Of georganiseerd gaat plukken. Toch worden er in deze periode heel veel paddenstoelen geplukt. Het is een jaarlijks terugkerend fenomeen. Die paddenstoelen worden geplukt om te verkopen. De plukkers riskeren niet alleen een geldboete, het is ook gevaarlijk. Er zijn veel giftige paddenstoelen en die zijn niet altijd makkelijk te herkennen.

BELGIË | Wetenschappers van de Vrije Universteit Brussel (VUB) en de Université catholique de Louvain (UCL) deden een groot onderzoek. Ze gingen na hoe sociale factoren invloed hebben op sterfte en gezondheid. Uit de resultaten blijkt dat de gemiddelde levensverwachting van de Belg 81,5 jaar is. Dat is twee keer zo oud als 170 jaar geleden.

Maar … die hoge levensverwachting geldt niet voor iedereen. Je geslacht, je job én je woonplaats zijn mee bepalend. Volgens Sylvie Gadeyne van de VUB is dit een grote onrechtvaardigheid. ‘We moeten nadenken over hoe we de sociale bescherming beter kunnen maken’, vindt zij.

Regionale verschillen
In Vlaanderen ligt de levensverwachting duidelijk hoger dan in Wallonië. Terwijl dat een eeuw geleden nog andersom was. Maar ook binnen Vlaanderen zijn er verschillen.

Inwoners van Vlaams-Brabant en West-Vlaanderen leven langer. Voor Vlaams-Brabant is dat wellicht doordat daar een rijkere bevolking woont. Voor West-Vlaanderen is de oorzaak niet echt duidelijk. Steden scoren minder goed dan randgemeenten. En zelfs in wijken binnen een stad zijn er duidelijk verschillen vast te stellen.

Een job of geen job …
Werklozen hebben een hoger sterfterisico dan wie een job heeft. Maar niet alle jobs doen de gezondheid goed. Moeilijke werkomstandigheden en slechte verloning werken negatief. Bij hoogopgeleiden is het effect van werkloosheid groter dan bij laaggeschoolden. Mogelijks komt dit doordat hooggeschoolden hogere verwachtingen van hun job hebben. En dat ze heel teleurgesteld zijn als ze die niet kunnen waarmaken.

Man of vrouw
Uit de cijfers van het onderzoek blijkt verder dat vrouwen langer leven dan mannen. Gemiddeld 83,1 jaar voor vrouwen tegenover 78,1 jaar voor mannen. En wat de cijfers ook aantonen: wie getrouwd is of als paar samenleeft, wordt ouder.

Op 25 oktober 2019 wordt kroonprinses Elisabeth meerderjarig. Voor elke jongere is dat een mijlpaal. Voor de prinses betekent het óók dat ze in principe vanaf dan de troon kan bestijgen.

In het koninklijk paleis wordt een feestje georganiseerd. De voltallige koninklijke familie is uitgenodigd. Ook tachtig leeftijdsgenoten van Elisabeth kregen een invitatie. Zij werden zo gekozen dat alle provincies evenredig vertegenwoordigd zijn. Op vraag van het paleis schreven die achttienjarigen elk een brief aan Elisabeth. Ze moesten in twintig regels vertellen wat ze voor Elisabeth en de toekomst van België en de wereld wensen. De prinses las alle boodschappen. Uit de inzendingen zijn vijf jongeren geselecteerd. Twee Nederlandstaligen, twee Franstaligen en één Duitstalige mogen hun tekst live voorlezen.
Elisabeth zal zelf het woord nemen, om te reageren op de inhoud van de brieven.

BELGIË | Elke politieke partij heeft een voorzitter. Dat is de machtigste persoon binnen die partij. Nu en dan worden er nieuwe partijvoorzitters gekozen. Enkel leden van die partij kunnen hun stem uitbrengen.

Groen heeft net zo’n verkiezing achter de rug. Er waren drie kandidaten: Bjorn Rzoska, Christophe Steyaert en Meyrem Almaci. Almaci won na twee stemrondes. Zij volgt zichzelf op. Ook de PS (Franstalige socialisten) hielden voorzittersverkiezingen. Er was slechts één kandidaat: Paul Magnette. Hij werd verkozen met 95,4 procent van de stemmen. Magnette volgt Elio Di Rupo op.

Veel kandidaten
Op 18 november 2019 kunnen de leden van de CD&V hun nieuwe voorzitter kiezen. Dat wordt geen makkelijke klus, want er zijn zeven kandidaten. Opvallend is dat het bijna allemaal burgemeesters zijn. Enkel CD&V-jongerenvoorzitter Sammy Mahdi en Christophe Vermeulen zijn dat niet. De andere kandidaten zijn burgemeester van De Pinte, Tienen, Maasmechelen, Damme en Affligem. Deze laatste heet Walter De Donder. Hij is ook de burgemeester van Samson & Gert.

VERENIGD KONINKRIJK | Wie het woord brexit nog niet gehoord heeft, leefde de afgelopen jaren op een andere planeet. Maar de uitstap van het Verenigd Koninkrijk uit de Europese Unie (EU) wil maar niet lukken.

Premier Boris Johnson had een nieuwe overeenkomst onderhandeld met de Europese Unie. Die deal moest alleen nog goedgekeurd worden door het Britse parlement. Maar dat lukte niet. Het parlement stemde een nieuwe wet. Die zegt dat de deal eerst in Britse wetten moet worden gegoten. Daardoor wordt het moeilijk om op 31 oktober uit de EU te stappen. Johnson wil echter per sé vasthouden aan die dag.

Foute keuze?
Johnson moest van het parlement een brief naar de EU sturen met de vraag om uitstel. Eerst leek het erop dat hij dat niet zou doen. Uiteindelijk stuurde hij niet één maar drie brieven! De brief waarin hij om uitstel vraagt, heeft hij niet ondertekend. In de tweede brief vraagt hij de EU om géén uitstel te verlenen. De derde is een kopie van de wet die Johnson verplicht deze brief te sturen. Steeds meer burgers zijn de brexit-toestanden beu. Regelmatig betogen er Britten die de brexit een foute keuze vinden (zie foto). Maar ook de voorstanders van de brexit zijn boos. Zij vinden dat het parlement de wil van het volk al drie jaar negeert.

SYRIË | Over het conflict tussen Turkije en Syrië kan je lezen in het artikel van de week van 15 oktober. De Turkse president Recep Tayyip Erdogan wil meer macht krijgen over een gebied dat vlak bij de Turkse grens ligt. Het is nu in handen van de Koerden en die wil hij daar weg hebben. Daarom viel hij binnen in Syrië. Ondertussen bereikten de Verenigde Staten en Turkije een overeenkomst. De gevechten werden vijf dagen opgeschort. Dat noemen we een ‘staakt-het vuren’. Het is de bedoeling dat de Koerden zich in die periode terugtrekken uit het gebied waar wordt gevochten. Maar beide partijen beschuldigen elkaar al van het niet-naleven van de overeenkomst.

SPANJE | Catalonië is een deel van Spanje. Veel inwoners willen dat Catalonië een zelfstandig land wordt. De Spaanse regering wil dat niet.

In 2017 organiseerde de Catalaanse minister-president Carles Puigdemont een referendum. Dat is een verkiezing waarbij mensen ja of nee kunnen stemmen. De inwoners van Catalonië werd gevraagd of ze voor of tegen de onafhankelijkheid waren. Het Spaanse gerecht verbood dat referendum. Zij wilde de leiders oppakken. Puigdemont vluchtte naar België. In 2018 werd een aantal Catalaanse leiders opgepakt. Op 14 oktober 2019 moesten zij voor de rechter verschijnen. Negen leiders kregen gevangenisstraffen van negen tot dertien jaar. De rechter oordeelde dat ze de bevolking aangezet hadden tot verzet.

Oproer
Aanhangers van de Catalaanse leiders vinden die straffen niet eerlijk. Met duizenden trekken ze woedend de straat op. Vooral in Barcelona loopt het uit de hand. Het openbare leven is compleet ontregeld. Er vielen al veel gewonden. De politie treedt hard op tegen de demonstranten. In ons land heeft Puigdemont zich ondertussen vrijwillig aangeboden aan het Belgische gerecht. Dat zal beslissen wat er moet gebeuren met de vraag van Spanje om hem naar daar te brengen.

NOORD-KOREA | Er worden opvallende foto’s verspreid van Kim Jong-un. Dat is de leider van Noord-Korea. Op de foto’s is hij te zien op een wit paard. Hij rijdt in de sneeuw op de top van de heilige vulkaan Paektu.

De Paektu zou volgens een mythe de geboorteplek van Dangun zijn. Dat is de stichter van het eerste Koreaanse rijk. Het zou ook de plek zijn waar Kim Jong-il, de vader van Kim Jong-un, ter wereld kwam. (Volgens officiële documenten werd hij
geboren in de toenmalige Sovjet-Unie.)

Onvoorspelbaar
In het verleden reed Kim Jong-un ook al te paard op de Paektu. Dat was telkens de voorbode van een belangrijke aankondiging. Zo stak hij kort na zijn vorige bezoek aan de berg een verzoenende hand uit naar Zuid-Korea. Dat was onverwacht, want de twee landen leven al lang in oorlog. Volgt er deze keer weer een belangrijke beslissing? Deskundigen verwachten dat Kim aan de Amerikaanse president gaat vragen om minder streng te zijn. De Verenigde Staten voeren al jarenlang geen handel meer met Noord-Korea. Dat weigeren ze omdat het land verboden wapens maakt. Donald Trump wil dat Noord-Korea alle kernwapens weg doet. Bij vorige onderhandelingen in februari 2019 kwamen de twee niet tot een akkoord.

Enkele dagen geleden stelde NASA de nieuwe ruimtepakken voor. NASA is de Amerikaanse organisatie voor ruimtevaart. Over vijf jaar zullen opnieuw mensen op de maan wandelen. De nieuwe pakken zijn daarvoor ontworpen.

In 1969 wandelde de eerste mens op de maan: Neil Armstrong. Hij sprak toen: ‘Dat is een kleine stap voor een mens, een reuzensprong voor de mensheid.’ Na Armstrong zijn er nog elf mensen op de maan geweest. De laatste maanwandeling dateert van 1972. Dat is bijna 50 jaar geleden. De pakken die de astronauten toen droegen, waren zwaar en stijf. NASA vond dat het hoog tijd was voor beter.

Twee pakken
De nieuwe pakken moesten flexibeler en comfortabeler zijn. Er zijn twee nieuwe versies: een feloranje en een wit-blauwrood. Het feloranje pak zullen astronauten dragen tijdens hun reis van de aarde naar de maan en terug. Het andere is gemaakt voor uitstapjes op de maan. Dat pak is steviger, zwaarder en beter bestemd tegen extreme temperaturen en straling. En er was een primeur. Er werd ook een vrouwelijke variant van het pak gemaakt. Het is de bedoeling dat over vijf jaar de eerste vrouw op de maan wandelt.

Test
Het nieuwe pak voor de maantochtjes heet ‘xEMU’. Het kan buigen en draaien ter hoogte van het middel. Er is meer bewegingsvrijheid voor de armen. En de pijpen kunnen vlotter plooien. Vroeger konden astronauten bijna niks van het maanoppervlak oprapen. Nu moet dat makkelijk lukken. Nog een voordeel van de nieuwe pakken is dat ze beter afgesloten zijn tegen fijn stof. Over twee jaar worden de pakken een eerste keer getest. Dat gebeurt tijdens een ruimtewandeling.

Hoe de bultrugwalvis jaagt op prooien, is nu pas ontdekt. Ze gebruiken zogenaamde ‘bubbelnetten’. Een groep walvissen zwemt in steeds kleinere cirkels rond de prooien. Intussen blazen ze een gordijn van luchtbellen uit hun spuitgaten (zie foto). De prooien durven niet door het bubbelgordijn heen te zwemmen. Uiteindelijk worden ze door de bultruggen gegrepen. Uniek hierbij is dat enkele tot tientallen walvissen samenwerken. Terwijl de bultrug normaal gezien een zoogdier is dat niet in groep leeft. Het is ook vreemd dat enkel dit soort walvissen deze jachttechniek beoefent.

BRUSSEL / In het Museum voor Natuurwetenschappen loopt Antarctica. Dat is een unieke tentoonstelling over het leven aan de Zuidpool. Ga je mee op expeditie?

De rondgang begint in ‘de kleedkamer’. Daar zie je de speciale uitrusting van de leden van de expeditie. Op twee grote videoschermen maken duikers zich klaar. Vier tot zes uur voorbereiding hebben ze nodig voor één duik. Pinguïns en zeehonden hebben geen voorbereiding nodig. Die duiken zo het ijskoude water in. Je ziet ze onder water te keer gaan. En je maakt kennis met de wonderlijke wereld onder het ijs. Anemonen en zeesterren, kwallen, vreemde vissen … Even later bevind je je midden op het ijs. Dat gebeurt in een ruimte die rondom is uitgerust met reuzenschermen. Je hoort de wind, je ziet de vogels en hoort hun kreten … Rond de tentoonstelling zijn allerlei toffe activiteiten voor het hele gezin voorzien. Alle info vind je op www.natuurwetenschappen.be. De tentoonstelling loopt tot 30 augustus 2020. Museum voor Natuurwetenschappen,
Vautierstraat 29, 1000 Brussel

Kits geeft vijf duotickets voor Antarctica weg.
Geïnteresseerd? Glijd snel naar de pagina Win Win Win.

ZWEVEGEM | Ramses Vanneste (38) uit Zwevegem is een ballonvaarder. In het weekend van 12 oktober 2019 brak hij maar liefst twee Belgische records.

Ramses vloog van in de Ardennen naar Warschau in Polen. Hij legde zo 1 011 kilometer af in 11 uren en 30 minuten. Dat is uniek. De langste afstand die een Belg aan één stuk vloog met een heteluchtballon was 519 kilometer. De langste tijd dat zo’n luchtballon in de lucht hing, was 11 uur en 5 min. Om die records te verbreken, was veel denkwerk nodig. Hoeveel gas moest Ramses meenemen om met een bepaalde windsnelheid zijn doel te bereiken? Als hij te weinig gas meenam, zou hij zijn doel niet halen. Nam hij te veel mee, zou zijn ballon te zwaar zijn. En ook dan zou hij zijn doel niet halen. Op zaterdag 12 oktober was het weer perfect voor een recordpoging. En Ramses had goed gerekend. Er staan nu twee Belgische records op zijn naam.

VLAANDEREN | Rode Kruis-Vlaanderen heeft dringend bloed nodig. De voorraad is voor alle bloedgroepen zeer laag. Voor O+ en AB- is de toestand zelfs kritiek.

‘Iedereen heeft het druk met het hervatten van de routine na de vakantie. We stellen vast dat bloed geven er dan bij inschiet.’ Aldus Marjolein Van Daele van Rode Kruis-Vlaanderen. De organisatie roept op om bloed te komen geven. Bloed geven mag vanaf 18 jaar. Jij komt dus nog niet in aanmerking. Je kan wel je ouders op de hoogte brengen.

Alle info over de bloedinzamelingen vind je op www.rodekruis.be/bloed

Stotteren betekent dat je niet altijd vloeiend spreekt. Een persoon die stottert, herhaalt stukjes van woorden. Of hij maakt woorden onbedoeld langer. Over de hele wereld stotteren zo’n 70 miljoen mensen. Op 22 oktober wil Wereldstotterdag aandacht vragen voor hen. En hun een hart onder de riem steken. Want stotteren mag geen reden zijn om je niet goed te voelen in je vel. Of om gepest te worden. Hoe help je iemand die stottert? Lach niet, doe gewoon en maak geen zinnen af. Laat de persoon ‘groeien’ door te spreken.

In grote delen van Vlaanderen zag men de voorbije dagen massa’s
zwervende kevers. Het blijkt om een soort veldmestkever te gaan: de Aphodius contaminatus. De kever is ongeveer 1 cm groot. Hij heeft zwarte streepjes op de bruine en behaarde dekschilden.

Dat deze soort mestkever in de herfst bij ons opduikt, is normaal. De diertjes
vliegen jaarlijks uit, op zoek naar mest. Maar nooit eerder verschenen ze in zulke grote aantallen. De kevers vliegen massaal boven akkers en velden. Ook in tuinen en in steden komen ze voor. Er zijn zelfs meldingen van fietsers die moeten stoppen omdat de kevers in hun gezicht vliegen. Toch moeten we geen schrik hebben van deze diertjes. Ze kunnen niet steken of bijten. En ze zijn heel nuttig. Het zijn ideale mestopruimers.

Oorzaak?
Wat precies de oorzaak is van de grote zwermen, blijft nog een vraag. Waarschijnlijk heeft het te maken met het uitzonderlijke weer van de voorbije maanden.

Wie ze graag ziet vliegen, kan hier het filmpje met duizenden kevers bekijken.

We hebben een Vlaamse regering. Ze telt acht ministers en één minister-president. Maar tijdens de allereerste vergadering van het nieuwe parlement was het al hommeles …

Jan Jambon (N-VA) is de nieuwe Vlaamse minister-president. In de regering zetelen nog drie N-VA’ers: Ben Weyts, Zuhal Demir en Matthias Diependaele. Open Vld kreeg twee ministers: Bart Somers en Lydia Peeters. CD&V mocht er drie leveren: Hilde Crevits, Wouter Beke en Benjamin Dalle (zie foto). Die laatste is met zijn 37 jaar de benjamin van de ploeg. Hij is benoemd voor Brussel en Media. En uiteraard ook voor … Jeugd.

Jan Jambon moest bij de koning de eed afleggen. Daarna vergaderde het
nieuwe Vlaamse Parlement voor het eerst. Dat liep al meteen goed fout. Het was de bedoeling dat er over het regeerakkoord gedebatteerd zou worden. Daarin ontbraken de cijfers van de begroting. Dat is een berekening vooraf van de inkomsten en uitgaven. De oppositie wilde pas vergaderen wanneer ze over de cijfers beschikte. Toen Jambon die weigerde te geven, verlieten alle leden van de oppositie het parlement. Het regeerakkoord werd vervolgens goedgekeurd door de regeringspartijen.

CHINA | Meer dan een jaar geleden brak de Afrikaanse varkenspest opnieuw uit in China. Varkenspest is dodelijk voor de dieren. En het is gevaarlijk voor de mens.

Op meer dan 150 plaatsen in China zijn besmette varkens gevonden. In bijna alle provincies van dit gigantische land dook het virus op. Er bestaat nog steeds geen vaccin tegen de varkenspest. Dus zit er niets anders op dan de besmette dieren te slachten.