‘Kijk eens, mooi T-shirtje, hé! Vijf euro. Geen geld, toch?’ Veel mensen kopen graag en veel en geven daarbij het liefst zo weinig mogelijk geld uit. Dat gebeurt bij voeding, verzorgingsproducten, kleding, gebruiksvoorwerpen …

Maar kopen we wel bewust? Vragen we ons af of die spullen duurzaam zijn? Zijn ze gemaakt op een manier die het milieu en de natuur zo min mogelijk belast? Gaan ze lang mee? Komen de producten uit Fair trade-handel? Fair trade wil boeren en arbeiders uit lageloonlanden een menswaardig inkomen bezorgen. Dat kan alleen via correcte handel. Kan dat met een T-shirt van 5 euro?

Kosten, kosten, kosten!
Laten we even de omgekeerde weg van het goedkope T-shirtje volgen. Jij koopt het in de winkel. Die noemen we de kleinhandel. Zo’n zaak wil winst maken. De kassierster vouwde je T-shirt op, scande de prijs in enzovoort. Dat kost tijd. De kassierster moet daarvoor betaald worden. De winkel wordt gehuurd, verwarmd, schoongemaakt. Dat kost handenvol geld. Je T-shirt werd bij de winkel geleverd. De chauffeur, de vrachtwagen, de benzine … kosten geld.

Nog méér kosten!
Je T-shirt van 5 euro werd geleverd bij de groothandel. Misschien werd het met het vliegtuig naar België getransporteerd. Ook dat moet betaald worden van … die 5 euro. Het kledingstuk is gemaakt in een fabriek. Die wordt (hopelijk) verwarmd, verlucht en onderhouden. Indien niet, werken de arbeiders in slechte, onveilige omstandigheden. Voor zo’n T-shirt heb je katoen en garen nodig. En machines waarmee heel wat naai(st)ers dag en nacht T-shirts in elkaar stikken. Wat denk je, zou er nog iets overblijven om die naai(st)ers te betalen??

Consumeren, dat doen we allemaal. Velen van ons kopen van alles in een hels tempo. Hierdoor bezitten we na een tijdje heel veel dat we niet nodig hebben en niet gebruiken. Veel daarvan gooien we gewoon weg. Slecht voor onze portemonnee én voor het milieu. Consuminderen is een prima zaak. Wie minder koopt, houdt meer geld over. En krijgt meer tijd om echt te doen wat hem/haar gelukkig maakt. Is consuminderen moeilijk? Helemaal niet. Je kan beginnen met ontspullen: alles wat je niet meer gebruikt, doe je het huis uit. Bekijk of je spullen kan delen via ruilplatformen, geefpleinen ... Wat kapot is, repareer je of laat je repareren in een Repair Café. In je vrije tijd neem je vakantie in eigen land, doe je aan boekenruil en/of upcycling (zie hiernaast) ... Dat laatste kan weleens een nieuwe hobby worden!

Kledingmerken zijn vaak op zoek naar de goedkoopste manier om kleren te maken. Veel van onze kleren worden gemaakt in Cambodja, Birma, China ... Arbeiders werken er 70 uren per week voor een hongerloon. Ze werken in onveilige en ongezonde omstandigheden. Ook kinderarbeid komt in de kledingindustrie voor.

Draag je graag een gebleekte jeans of een exemplaar met gaten? Weet dan dat de kans héél groot is dat er schadelijke scheikunde bij te pas kwam. De broeken worden gezandstraald. Als dat in slechte omstandigheden gebeurt, kunnen de arbeiders eraan sterven. Levi’s heeft voor het bleken een ‘propere’ lasertechniek ontwikkeld. Hopelijk volgen de andere merken dit voorbeeld.

Website / app
Hoe weet je dat kleding duurzaam is? Dat er geen kinderarbeid, slechte omstandigheden of giftige stoffen bij kwamen kijken? Op www.check.goedewaar.nl staat een Kledingchecker. Hiermee controleer je winkels en merken op duurzaamheid. Check deze site op voorhand. Tijdens het shoppen kan je dit controleren met de app Good on you.

Label
Ook etiketten in kleren maken je wijzer. Ecolabels vertellen hoe duurzaam je kledingstuk is. Wil je echt duurzaam kopen, dan zal je moeten opletten. Want onderzoek wijst uit dat negentien op de twintig grote ketens nog steeds in de fout gaan. Ze kunnen niet aantonen dat ze leefbare lonen uitbetalen …

Eet en drink je graag lekker? En wil je daarbij ook zorg dragen voor mens en milieu? Veel mensen denken dat het niet kan. Of dat het duur en moeilijk is. Daar is niets van aan!

Wil je aardbeien eten in februari? Dan ben je niet goed bezig. In ons land groeien er in februari geen aardbeien. Dus komen die per vliegtuig uit een ver buitenland. Dat is bijzonder slecht voor milieu en klimaat. En het is duur. Koop en eet dus zoveel mogelijk seizoensgroenten en -fruit. Wil je nu en dan een kangoeroesteak op je bord? Ook kangoeroevlees komt van de andere kant van de aardbol. Bovendien gebeurt het doden van de dieren vaak op een gruwelijke manier. Lokaal kopen, bij handelaars die je vertrouwt, is de boodschap. En niet te veel rood vlees eten, eveneens.

Viswijzer
Je eet graag vis? Dat is oké zolang je maar geen vissen eet die met uitsterven zijn bedreigd. Hoe kan je dit weten? Heel simpel: kijk op Viswijzer, op het internet. Of download de Viswijzer-app op je smartphone. Zin in geelvintonijn? Even intikken en je weet dat je die maar beter niet eet wegens overbevist. Er bestaat nog andere lekkere vis, toch? Als we met zijn allen die tonijn niet eten, zal hij ook niet meer uit de oceaan gehaald worden. Zo redden we de geelvintonijn!

Chocola
Ook wie niet van chocolade kan afblijven, kan maar beter goed geïnformeerd zijn. Chocolade wordt gemaakt van cacaobonen. In die industrie, vooral in West-Afrika, komt nog steeds slavenarbeid voor. 90% van de kleine cacaoboeren in Ivoorkust maakt gebruik van slavernij. Zo proberen ze even goedkoop te produceren als de grotere plantages. Een aantal fabrikanten van chocolade maakt gegarandeerd slaafvrije chocolade. De bekendste is Tony’s Chocolonely uit Nederland.

Op zoek naar een leuk tafeltje voor in je kamer? Toe aan een andere fiets? Iets nieuws kopen is leuk. Maar bij de productie van nieuwe spullen zijn steeds grondstoffen nodig, en water en energie. En er komen broeikasgassen vrij … Goed nadenken voor je iets koopt, is dus de boodschap!

Nieuw hoeft niet altijd
Kapotte spullen moeten niet altijd vervangen worden. In een Repair Café kan je ze laten herstellen door vrijwilligers. En terwijl je wacht, geniet je van een drankje en een gesprekje met je buren. Is herstellen geen optie? Dan is tweedehands kopen dat misschien wel. In tweedehandswinkels of kringwinkels (zie foto) kan je origineel én betaalbaar kopen. En je vermijdt de productie van nieuwe spullen.

Fair
Ben je toe aan een nieuwe smartphone, tablet of computer? Misschien is een refurbished (gerenoveerd) exemplaar iets voor jou. Refurbished is niet hetzelfde als tweedehands. Een refurbished toestel is gebruikt, maar voor de verkoop eerst zorgvuldig opgeknapt. Indien nodig werd het voorzien van nieuwe onderdelen. Wil je toch per se een nieuwe smartphone? Weet dan dat smartphones vooral worden geproduceerd in lageloonlanden. De fabrikanten nemen het doorgaans niet nauw met de arbeids- en milieuvoorschriften. Eén merk springt er op dat vlak uit: Fairphone (zie foto). Dat houdt bij het produceren rekening met milieu en klimaat. Én met het welzijn van de arbeiders. Een Fairphone bestaat uit onderdelen die je makkelijk zelf kan vervangen. Zo gaat het toestel heel lang mee. Een duurzaam product, dus!

Geurende shampoo, frisse tandpasta … Allemaal goed en wel. Maar veel van die producten zijn getest op dieren!

Sinds 2013 kent Europa een verbod op proefdiertesten voor cosmetica. Maar buiten Europa geldt die wet niet overal. Tot begin 2020 waren zulke tests in China zelfs verplicht. Sommige merken testen producten op dieren en verkopen die in een land waar dat wel mag. Koop je in ons land een proefdiervrij product van dat merk? Dan steun je tóch het bedrijf dat niet volledig proefdiervrij te werk gaat. Koop dus enkel producten die afkomstig zijn van merken die nergens dierproeven uitvoeren. Deze lijst kan helpen: www.animalrights.nl/dierproefvrije-merken

INTERVIEW MET CARO PEIRS
​De schoenen die Caro Peirs ontwerpt, zijn niet zomaar schoenen. Over alles heeft de vrouw achter het merk Tropas goed nagedacht. Vooral de duurzaamheid van schoeisel is voor haar van groot belang. De redactie van Kits trok haar stoute schoenen aan en stelde Caro enkele vragen …

Hoe werd je ontwerper van schoenen?
Ik heb eerst maatschappelijk werk gestudeerd. Op iets latere leeftijd heb ik me omgeschoold tot schoenontwerper. Daarna heb ik in Nederland innovatie in de schoenenwereld gevolgd. Daar zijn mijn ogen opengegaan in verband met duurzaamheid. Sociaal verantwoord ondernemen en rekening houden met mensen zaten er bij mij altijd al in.

Waarom ontwerp je geen leren schoenen?
Aanvankelijk was leder een restproduct. Een dier werd geslacht voor het voedsel. Daarna werd bekeken wat er met de rest kon worden gedaan. Van een dier werd toen alles gebruikt. Nu worden dieren soms alleen voor het leder gekweekt. Bovendien gebeurt het looien van leer met chroom, een heel giftig product. En de mensen die dat moeten doen, werken in slechte omstandigheden. Ik wil dat niet. Alles wat ik op de markt breng, moet correct tot stand gekomen zijn. (Op dit moment loopt een van Caro’s katten over het toetsenbord van haar laptop.) Nee, Lavendel, niet doen!

Hoe kwam je op het idee om schoenen van jeansbroeken te maken?
Ik wou graag met afval werken. Ik heb geëxperimenteerd met resten van asperges en prei, bijvoorbeeld. Ik wilde met een niet-dierlijk restproduct een leervervanger maken. Op een moment besliste ik om een merk neer te zetten. Maar geen van die nieuwe materialen was klaar om te gebruiken. Voor schoenen heb je stevig én flexibel materiaal nodig. En je moet het in grote hoeveelheden kunnen verkrijgen. België is geen grondstoffenland meer. Voor mij betekent duurzaamheid ook gebruiken wat dichtbij aanwezig is. Dus ben ik met de Kringwinkel gaan praten. Daar komen veel te veel kleren binnen. Van het gebruikte textiel kunnen ze maar 20% verkopen. Een deel van de resterende 80% wordt gebruikt als isolatie. Een deel wordt verscheept naar derdewereldlanden. En nog een deel wordt zomaar verbrand. Ik wilde dus een beetje van die 80% redden. Ik koos jeans omwille van de technische eigenschappen. Dit materiaal is tijdloos, het staat los van trends, stijlen en leeftijden van mensen. Je kan het met alles combineren. Ook dat is een aspect van duurzaamheid.

Je werkt met afgedankte jeans. Toch zijn je schoenen niet echt goedkoop …
Alles heeft een prijs. Ik krijg die jeans niet gratis van de Kringwinkel. En dat is logisch, want er zijn mensen die alles hebben gesorteerd. Het kost mij ook veel tijd om de jeans gebruiksklaar te maken. Ik moet ze sorteren, wassen en uit elkaar halen. Dan is het belangrijk om te upcyclen. Iets waardevol(ler) maken van het product waarmee je begint. Ik wil goeie schoenen maken die comfortabel en duurzaam zijn. Ik zou ook vodjes van schoenen kunnen maken, zoals je die in de Primark vindt. (grijnst) Goedkope schoenen kan je eigenlijk alleen maken wanneer je mensen uitbuit. Vakmanschap en arbeid kosten nu eenmaal geld.

Waarom laat je je schoenen in Spanje maken, en niet in België?
Vroeger waren er bij ons heel wat schoenenfabrikanten, maar nu niet meer. In België is er nog welgeteld één, in Tongeren. Dus als je zo lokaal mogelijk wil, kom je algauw in Spanje uit. Bovendien moet de fabrikant mijn ontwerpen, mijn stijl kunnen realiseren. Tropas is een damesmerk, voorlopig toch. (lacht) Dus moet ik een fabrikant van damesschoenen kiezen. En die moet bereid zijn om mijn kleine oplage te maken tegen een schappelijke prijs. En het moet klikken, natuurlijk. Bovendien wil ik er 100% zeker van zijn dat er geen uitbuiting is.

Waar komt de naam Tropas vandaan?
Tropas is een samentrekking van tropical en passion, tropische passie dus. Ik ben heel hard gebeten door tropische planten, kleuren, stoffen ... En wat ik passie noem, vinden anderen koppigheid. Ik zou het mezelf makkelijker kunnen maken, maar ik blijf trouw aan mijn waarden. Tropas is ook Spaans voor troepen. De kopers van mijn schoenen noem ik geen klanten. Voor mij behoren ze tot troepen mensen die de wereld mooier en beter willen maken. Een soort army of love.