kits + 03 - Hoge en lage tonen …

Foto Shutterstock

Geluid ontstaat wanneer er ‘iets’ in trilling wordt gebracht. Trillende lucht doet ons trommelvlies bewegen. De trillingen komen daarna terecht in het slakkenhuis (het binnenoor). Duizenden trilhaartjes geven ze door aan de gehoorzenuw. Die transporteert het signaal naar de hersenen, waar het geluid herkend wordt. De snelheid waarmee een voorwerp de lucht doet trillen, bepaalt de hoogte van het geluid. Trilt het snel, dan geeft het een hoge toon. Een langzame beweging geeft een laag geluid. Onderstaande proef toont dat aan.

Dit heb je nodig
- een aantal dezelfde glazen flessen
- water
- een stokje

Zo ga je te werk
Zet de lege flessen op een rij naast elkaar. Vul de flessen met steeds meer water. De laatste fles doe je vol. Tik met het stokje tegen elke fles. Uit welke fles klinkt de hoogste toon? Maak nu geluid door te blazen in de flessen. Wat merk je in verband met de toonhoogte?

Verklaring
Zwaardere dingen komen moeilijker in beweging. De trillingen zijn langzamer. Ze geven dus een laag geluid. Daarom klinkt uit de fles met het meeste water de laagste toon. Wanneer je in de flessen blaast, gebeurt het omgekeerde. Je doet niet het water trillen, maar wel de lucht. De flessen met het minste lucht (en dus het meeste water) geven de hoogste klank. Bij muziekinstrumenten geldt deze regel ook. Dunne gitaarsnaren geven een hoger geluid dan dikke. Hoe dieper een trom is, hoe lager de klank. En een grotere omtrek van een trom geeft ook een lagere klank ...

TIP
Hang de flessen eens op aan touwen. Dan klinken ze mooier. Experimenteer met het vullen van de flessen. Regel de waterstand bij tot je een mooie toonladder hebt. Speel een fijne melodie op je zelfgemaakte xylofoon.

---