Woordverklaring

Kits nr. 6 - november 2023

24/11/2023

aanvalsbasis	De plaats van waaruit steeds aangevallen wordt.
bemiddelingstraject	Een aantal gesprekken tussen mensen die ruzie hebben en een bemiddelaar. Dat is iemand die zorgt dat de gesprekken goed verlopen.
buiten de oevers treden	Wanneer een rivier overstroomt.
dwarsbomen	Tegenwerken, ervoor zorgen dat iemand zijn doel niet bereikt.
Economische Inspectie	Een overheidsinstelling die toekijkt of de wetten op het gebied van economie worden nageleefd.
de handen in elkaar slaan	Met elkaar gaan samenwerken.
illegaal	Een handeling of het gedrag van een persoon is niet volgens de wetten van een land.
Kamer	Of de Kamer van Volksvertegenwoordigers. Zij controleren de federale regering. Een meerderheid van de kamerleden moet de regering steunen. Ze stellen vragen aan de regering en doen zelf ook wetsvoorstellen. De Kamer keurt de begroting goed.
op de loer liggen	Iets is nog verborgen, maar kan elk moment gebeuren, meestal iets gevaarlijks of onwenselijks.
met man en macht	Iedereen werkt hard mee; met alle beschikbare hulp.
Nederlandse Publieke Omroep (NPO)	Televisieorganisatie die programma’s uitzendt op zenders die voor iedereen toegankelijk zijn en waar geen geld mee verdiend hoeft te worden. Dit in tegenstelling tot commerciële televisiezenders.
privacyexpert	Iemand die alles afweet van privacyregels. Privacy gaat over allerlei gegevens die privé zijn, zoals bijvoorbeeld je geboortedatum, adres, wie je vader en moeder zijn.
proces-verbaal	Een officieel verslag van de politie met belangrijke feiten. Daarin staat alles wat de politie zelf gezien of gehoord heeft, en de verklaringen van de verdachte en getuigen. Verbaal betekent ‘mondeling’.
Roma	Een volk dat vroeger altijd rondtrok van de ene woonplaats naar de andere, en nu alleen nog soms. In Europa is de bekendste groep de Sinti.
strategisch	Doordacht, slim; van tevoren een plan bedenken om een doel te bereiken.
stroken met	Overeenkomen met, kloppen met.
een brede waaier	Veel verschillende soorten.
in de weer zijn	Druk bezig zijn, hard werken.

Kits Nr. 5 - november 2023

13/11/2023

artificiële intelligentie (AI)	De mogelijkheid dat een machine een bepaalde vorm van intelligentie vertoont en menselijke handelingen doet. Bijvoorbeeld praten, leren, creatief zijn, keuzes maken, muziek maken.
in beslag nemen	Opeisen van goederen door het gezag, meestal omdat er iets niet goed aan is of omdat iets niet volgens de regels gaat.
biowapens	Een verzamelnaam voor wapens die giftige stoffen verspreiden waardoor mensen, dieren en planten ziek worden of doodgaan.
cholera	Een infectieziekte veroorzaakt door een bacterie. De ziekte wordt vooral overgebracht door vervuild drinkwater of voedsel.
concurrent	Een tegenstander, iemand die hetzelfde kan of verkoopt als jij en die van jou wil winnen.
douane	Speciale politie bij de landsgrenzen die de in- en uitvoer van producten controleert. Zij checken of er geen verboden producten het land worden ingevoerd en of er genoeg belasting is betaald.
driest	Brutaal.
duurzame ontwikkelingsdoelen	Zeventien doelstellingen die door de Verenigde Naties werden opgesteld in 2015 en met als vooropgestelde deadline 2030. Het gaat onder meer om schoon water en sanitair en kwaliteitsvol onderwijs voor iedereen op de wereld. Andere doelstellingen zijn een verantwoorde consumptie en productie en betaalbare en duurzame energie.
hepatitis	Een ontsteking van de lever die ontstaat door besmetting met een virus. Dit virus wordt overgedragen via bloed, seksueel contact en van moeder op kind.
intentieverklaring	Een soort contract met voornemens en een overzicht van wat je met elkaar wil bereiken.
lancering	Een aankondiging, iets voor het eerst op de markt brengen.
peilingen	Metingen of onderzoeken, voorafgaand aan verkiezingen, om te kijken wie er eventueel zou kunnen winnen of verliezen.
zijn slag slaan	Direct een kans grijpen wanneer die zich voordoet.
sluitertijd	Of belichtingstijd. De tijd dat er licht op de sensor van de camera valt. Hiermee kan je de tijd stilzetten of juist beweging opvangen in je foto’s.
staakt-het-vuren	Stoppen met vechten of oorlog voeren, meestal tijdelijk maar het kan ook leiden tot een wapenstilstand.
een tandje bijsteken	Even wat extra je best doen.
tyfus	Een infectieziekte die wordt veroorzaakt door bacteriën. Enkele kenmerken zijn hoge koorts, sufheid en diarree of constipatie. De ziekte kan behandeld worden met antibiotica.
uitpuilend	Naar buiten komend.
Verenigde Naties	Een organisatie waarin 193 landen samenwerken. Ze zorgen onder andere voor meer vrede en veiligheid in de wereld.
waarnemend burgemeester	Een persoon die tijdelijk de taken van de eigenlijke burgemeester overneemt. Hij of zij behoort tot dezelfde partij als de burgemeester.

Kits nr. 4, oktober 2023

23/10/2023

academiejaar	Een studiejaar van studenten in het hoger onderwijs.
adolescent	Opgroeiende persoon, iemand die bijna volwassen is, van ongeveer 15 tot 21 jaar.
asteroïde	Een rotsachtig object in de ruimte dat in een baan om de zon beweegt. Meestal kleiner dan een komeet.
buiten spel zetten	Iemand er niet bij betrekken, zorgen dat iets niet gebeurt.
campagne	Meerdere acties voor hetzelfde doel.
doorprikken	Doorzien, de onjuistheid van een bewering aantonen.
gedeporteerde	Een persoon die tegen zijn wil ergens anders naartoe wordt gebracht.
impulsief	Opeens en meestal ondoordacht, direct iets doen wat in je opkomt.
kritisch	Kieskeurig, scherp, streng.
het lachen vergaan	Niet leuk.
LGBTQIA+-personen	De letters staan onder andere voor lesbisch, homoseksueel, biseksueel, transgender en aseksueel. Er zijn nog meer vormen en daar staat de + voor.
memoriaal	Een ruimte die speciaal is ingericht ter nagedachtenis van een bepaalde gebeurtenis.
nazikamp	Een terrein waar mensen in de Tweede Wereldoorlog gevangen werden gehouden door de nazi’s onder vreselijke omstandigheden.
omstreden	Wanneer ergens heel veel kritiek op is, noem je dat omstreden.
ontginnen	hier: Grondstoffen of metalen of edelmetalen uit de grond naar boven halen.
prikkelbaar	Geïrriteerd, lichtgeraakt zijn.
protestmars	Een groep mensen die de straat opgaat om anderen te laten weten waar ze het niet mee eens zijn of waar ze tegen zijn.
rebellengroep	Een groep gewapende mensen die tegen een regering is en zich niet wil houden aan de regels en wetten van een land.
sensibiliseringsactie	Een actie waardoor mensen beter weten wat bijvoorbeeld reuma is en wat het betekent om dat te hebben.
transportlijst	Een lijst die tijdens de Tweede Wereldoorlog door de nazi’s werd opgesteld met daarop de namen van mensen die naar een werkkamp of vernietigingskamp zouden worden vervoerd.
visuele effecten	Speciale effecten die worden bereikt door film- of videobeelden te combineren of te bewerken met speciale computertechnieken.

Kits nr. 3, oktober 2023

9/10/2023

aangrijpend	Of ontroerend. Wanneer iets je heel erg raakt of ontroert.
een aanslag opeisen	Een organisatie die een terroristische aanslag heeft gepleegd, laat aan de wereld weten dat zij het gedaan heeft.
iets is van de baan	Iets gaat niet meer door.
banket	Een feestelijke, officiële maaltijd. De setting is luxueus.
belfort	Een middeleeuwse wachttoren waarvan de klokken luidden als er iets aan de hand was in de stad. De belangrijke papieren van de stad werden er bewaard.
commercieel	Winst willen of moeten maken.
compensatie	Een vergoeding van de door een partij geleden schade.
discipline	Een categorie of onderdeel. Het woord wordt gebruikt binnen de sport, de kunst en de wetenschap.
executie	De uitvoering van een doodvonnis.
expliciet	Uitdrukkelijk, heel duidelijk.
gasbel	Een heleboel gas bij elkaar in de bodem.
habitat	De leefomgeving van een dier of plant; de plek waar het dier/de plant zich het meest thuisvoelt.
met harde hand	Streng optreden, meestal van politie of leger.
Koerden	Een volk dat verspreid is over verschillende landen, maar voornamelijk in het Midden-Oosten woont. In Iraaks-Koerdistan zijn de Koerden in de meerderheid.
parlementaire onderzoekscommissie	Wanneer het federaal of het Vlaams parlement een commissie opricht om een probleem grondig te onderzoeken. Die commissie heeft dezelfde rechten als een onderzoeksrechter bij een rechtbank.
pensioen	Het geld of inkomen dat iemand krijgt wanneer hij stopt met werken en een bepaalde leeftijd heeft bereikt. In België is dat als iemand 65 jaar wordt.
privé-uitbater	Wanneer de eigenaar van een rusthuis niet de overheid is maar een privépersoon of bedrijf. Zulke rusthuizen moeten winst maken, degene die van de overheid zijn niet.
progressief	Vooruitstrevend, modern, op zoek naar vernieuwing.
publiekelijk	In het openbaar, voor iedereen te zien of te lezen.
registreren	Aanmelden, het vastleggen van gegevens in een blijvende vorm.
schadevergoeding	Het geldbedrag dat je krijgt omdat je schade hebt gehad door toedoen van iemand anders.
simulatie	Een model dat of een omgeving die iets nabootst.
stamboekhouder	Een dierentuin die verantwoordelijk is voor het kweekprogramma van een bepaalde diersoort in dierentuinen wereldwijd.
waterzuiveringsbedrijf	Een bedrijf waar afvalwater uit riolen van huizen en bedrijven gezuiverd of gereinigd wordt.

Kits + Nr. 1 - oktober 2023

5/10/2023

aanspreken, iets spreekt je aan	Je vindt iets leuk of mooi.
construeren	Iets maken door verschillende onderdelen met elkaar te verbinden.
frame	Een geraamte of raamwerk van iets.
funderen	Een stevige ondergrond maken.
haaks	Met een hoek van negentig graden, dus het ene vlak staat loodrecht op het andere vlak.
paviljoen	Een bijgebouw, bv. van een ziekenhuis of een kleiner gebouw dat bij andere gebouwen op hetzelfde terrein hoort.
perceel	Een stuk grond waarvan de afmetingen officieel zijn vastgelegd.
ventileren	De lucht in een ruimte verversen.
visueel	Wat met zien of het gezicht te maken heeft.
warmte-isolatie	Een extra laag zodat de warmte binnenblijft.

kits nr. 2 - september 2023

26/9/2023

diabetes	Suikerziekte, ziekte waarbij het lichaam de bloedsuiker (soort stof in je bloed) niet meer in evenwicht kan houden.
eeuweling	Een persoon die meer dan 100 jaar oud is.
evolutietheorie	Deze theorie van Darwin zegt dat het leven op aarde zich ontwikkeld heeft doordat sommige levende wezens en planten zich beter konden aanpassen aan hun omgeving dan andere. Hierdoor hadden ze meer kans om te overleven en zich voort te planten.
fossiele brandstoffen	Versteende resten van planten en dieren die onder hoge temperaturen en druk zijn ontstaan in de aardkorst gedurende miljoenen jaren. Voorbeelden zijn aardgas, aardolie en kolen. Bij verbranding stoten ze veel CO2 uit.
genen	Stukjes erfelijk materiaal waarmee kenmerken worden doorgegeven van ouder op kind. Die stukjes bepalen mee hoe je eruit ziet en hoe je lichaam werkt.
hinde	Vrouwtjeshert.
inspelen op	Aansluiten op, gebruik maken van wat er al is.
kolken	Wild ronddraaien.
motiveren	hier: Enthousiast maken voor iets.
niet bestand zijn tegen	Ergens niet tegen kunnen.
Nobelprijs	Een prijs die sinds 1901 ieder jaar wordt uitgereikt voor zeer bijzonder wetenschappelijk onderzoek (Natuurkunde, Scheikunde, Geneeskunde en Economie). Er bestaat ook een Nobelprijs voor de Vrede en voor Literatuur. De prijs is bedacht door Alfred Nobel die leefde van 1833 tot 1896.
orkaankracht	Een orkaan is een tropische storm waarvan de windsnelheden de orkaandrempel, windkracht 12, overschrijden. Dat betekent windsnelheden van 117 kilometer per uur. Een storm zonder tropische kenmerken die de orkaandrempel overschrijdt, is een storm met orkaankracht.
paleontoloog	Een wetenschapper die fossielen onderzoekt. Een fossiel is een overblijfsel van een dier of een plant dat bewaard is in steen.
parodie	Een grappige nabootsing.
de regie houden	De baas blijven over iets.
renovatie	Het herstel, een verbouwing waarbij oude delen worden vernieuwd.
tot ridder geslagen worden	Wanneer je iets heel goeds of bijzonders hebt gedaan, kan een koning of edele je tot ridder slaan. Het is een gebruik uit de middeleeuwen waarbij een man door een ridderslag bij een ridderorde hoorde.
Rode Kruis	Een vereniging in wel 192 landen die mensen in nood helpt. Het werk wordt gedaan door vrijwilligers.
rover	hier: Een maanwagentje waarmee astronauten het oppervlak van de maan of een planeet kunnen onderzoeken. Het woord betekent letterlijk: ‘verkenner’.
smokkelen	Het heimelijk over de grens brengen van goederen of mensen.
subsidie	Een geldschenking.
voortrekkersrol	Een voorbeeldrol waardoor anderen het goede voorbeeld gaan volgen.
werk aan de winkel	Er is nog veel werk te doen.

kits nr 1 - september 2023

31/8/2023

aanzien	Hoe iemand beoordeeld wordt.
een baksteen in de maag hebben	Heel graag een huis willen hebben dat van jezelf is.
compartiment	Een gedeelte, een verdeling van een ruimte.
defensie	Alles wat te maken heeft met de verdediging van een land.
erehaag	Twee rijen mensen die zo opgesteld staan dat iemand of een groep mensen daar tussendoor kan lopen. Het is bedoeld om waardering en respect te tonen.
fraude	Bedriegen, met opzet dingen op een oneerlijke manier doen waardoor je voordeel haalt ten koste van anderen.
fijnstof	Een mix van hele kleine deeltjes in de lucht die slecht zijn voor je gezondheid. Hoe meer fijnstof er in de lucht zit, hoe slechter de luchtkwaliteit is.
op je hoede zijn	Opletten, oppassen dat er niets vervelends of ergs gebeurt.
de proef op de som nemen	Iets uitproberen, testen, onderzoeken of iets echt wel zo is.
Republikeins	Een van de twee grote politieke partijen in de Verenigde Staten. De andere grote partij is de Democratische partij. Republikeinen houden minder van veranderingen dan Democraten. Republikeinen vinden vrijheid erg belangrijk en willen niet dat de staat zich veel moeit met de mensen. Democraten vinden dat de staat voor de zieke en werkloze mensen moet zorgen.
techniek (sport)	De manier waarop bepaalde bewegingen worden gedaan.
zwijggeld	Iemand geld geven om zijn mond te houden.

kits nr 17 - juni 2023

8/6/2023

aandeel	Een soort belegging, een stukje van een bedrijf dat je kan kopen. Als het goed gaat met het bedrijf waar je een aandeel van hebt gekocht, wordt je aandeel meer waard.
belegging	Geld vastleggen in iets met het idee dat datgene meer waard wordt in de toekomst en dat je zo winst kan maken.
bloedplaatjes	Cellen in je bloed die ervoor zorgen dat je bloed gaat stollen als je bloed verliest.
conservatief	Alles graag houden zoals het is, niet snel iets veranderen.
evacueren	Een gebied of gebouw ontruimen, mensen ergens weghalen en ergens anders naartoe brengen.
identificeren	Herkennen, vaststellen dat iemand een bepaalde persoon is.
een deel van de koek krijgen	Een deel van het beschikbare geld of de beschikbare goederen krijgen.
militie	Een groep burgers die optreden als een legereenheid maar die niet bij een leger horen. Meestal is er weinig politieke controle over de groep.
orde op zaken stellen	Alles goed regelen, iets weer goed laten werken.
plasma	De gelige vloeistof rondom rode en witte bloedcellen en bloedplaatjes.
schemering	Het halfdonker; de toestand waarbij de overgang van dag naar nacht (of omgekeerd) plaatsvindt.
silicium	Een scheikundig element. Het wordt heel veel gebruikt, bijvoorbeeld bij het maken van glas en staal.
slokop	Een veelvraat, een gulzig iemand.
strafblad	Een lijst met straffen van een persoon die bekend zijn bij politie en rechters.
verstekeling	Iemand die stiekem aan boord gaat van een boot of ander voertuig en meereist zonder te betalen.
visolie	Olie die gewonnen wordt uit de lever van een vis. De olie bevat gezonde vetten die goed zijn voor een mensenlichaam.

Kits nr 16 - mei 2023

26/5/2023

efficiënt	Met zo min mogelijk inspanning zoveel mogelijk resultaat behalen.
ergens tegenin gaan	Iets bestrijden met woorden.
evacueren	Mensen worden weggebracht omdat het te gevaarlijk is op de plek waar ze zijn, omwille van bijvoorbeeld een overstroming of aardbeving.
fraudebestrijding	Ervoor zorgen dat oplichters en bedriegers worden gepakt en gestraft.
het tij keren	Iets wat al aan de gang is, wordt gestopt of anders gedaan.
hoge toppen scheren	Het heel goed doen, veel succes hebben.
hoogspanningsstation	Een knooppunt in het elektriciteitsnet. Hier worden hoogspanningsverbindingen op elkaar aangesloten en de spanning omgezet van het ene niveau in het andere.
immens	Enorm, heel groot, heel veel.
inmenging	Je ongevraagd ergens mee bemoeien.
kolonisatie	Wanneer een land bezig is met een kolonie te vormen. Een kolonie is een gebied buiten een eigen land en dat meestal gebruikt wordt om winst te maken.
LGBTQIA+	L staat voor lesbian, een lesbische (homoseksuele) vrouw, G staat voor gay, een homoseksuele man, B staat voor bisexual, een biseksueel persoon die op mannen en vrouwen valt, T staat voor transgender, een transgenderpersoon. Deze personen voelen zich niet (helemaal) thuis in hun lichaam met bijbehorende geslachtskenmerken. Q staat voor queer of voor questioning. Dat betekent dat mensen hun seksuele voorkeur liever niet in een hokje willen plaatsen, I staat voor intersekse, iemand die geboren is met mannelijke en vrouwelijke geslachtskenmerken. De A staat voor aseksueel, iemand die zich seksueel niet tot andere mensen aangetrokken voelt. De + staat voor nog andere vormen.
mezzosopraan	Een middelhoge vrouwenstem of een zangeres met deze stem.
motto	Een korte zin die precies beschrijft waarom je iets doet.
opgang maken	Steeds groter of beter worden.
optimaal	Zo goed mogelijk.
pendelaar	Iemand die heen en weer reist van huis naar school of werk.
plantensteker	Een grondpen waar je de naam van een bloem of plant op kan schrijven, zodat je weet wat waar in de grond zit.
sanctie	Een straf, boete.
solidair	Dat je je verbonden voelt met een bepaalde groep mensen, dat je het met ze eens bent en ze ondersteunt.
staal	Een stukje, een proefje van iets, bijvoorbeeld een staal vloerbedekking.
Belgisch-Nederlandse standaardtaal	Het Nederlands dat algemeen bruikbaar is in alle belangrijke sectoren van het openbare leven, zoals het bestuur, de rechtspraak, het onderwijs en de media.
top	Een grote en belangrijke vergadering.
voor elk wat wils	Voor iedereen is er wel iets dat past of lekker gevonden wordt.
woekeren	Heel snel groeien en schadelijk zijn.

kits nr. 15 - mei 2023

4/5/2023

barricade	Een versperring die ervoor zorgt dat je ergens niet meer door of langs kan.
erkenning	Een bevestiging van de juistheid of geldigheid van iets.
hangar	Een groot gebouw dat vaak gebruikt wordt als garage voor vliegtuigen en helikopers.
iemand een hart onder de riem steken	Iemand steunen en moed inspreken.
introduceren	Iets als eerste op de markt brengen.
koopkracht	De hoeveelheid goederen en diensten die iemand kan kopen met zijn inkomen.
loopgraaf	Een in de grond gegraven doorgang waarin soldaten beschermd zijn tegen vijandelijk vuur.
nek-aan-nekrace	Een strijd waarbij tegenstanders dicht bij elkaar blijven en het tot op het eind spannend is wie er gaat winnen.
openbare leven	Het leven dat iedereen kan zien. Bijvoorbeeld het verkeer, drukte in de stad, mensen buiten op straat.
oppositie	hier: Politieke tegenstanders; de politieke partijen die niet in de regering zitten.
overlast	Grote hinder, dingen die moeilijkheden voorzaken of voor ergernis zorgen.
parket	Het Openbaar Ministerie; het onderdeel van de overheid dat verdachten voor de strafrechter kan brengen.
pocket	Een zak in de hoek van een biljarttafel waar de bal in moet om punten te scoren.
schaarste	Een tekort, wanneer er weinig is van iets.
in de schijnwerpers staan	Extra aandacht krijgen.
sensor	Een nabootsing van een zintuig, meestal elektrisch of mechanisch. Voorbeelden: een bewegingsmelder, een toestel om de druk te meten.
technologiesector	Alle bedrijven en beroepen die met technologie te maken hebben. Technologie = innovatie en het gebruik van verschillende takken van wetenschap.
vertegenwoordigen	Namens iets of iemand aanwezig zijn.
volkswijsheid	Kennis die niet bewezen is, maar wel door veel mensen wordt geloofd.
zich opwerpen	Zichzelf naar voren schuiven, zichzelf aanwijzen.

<<Vorige

Kits nr. 6 - november 2023

Kits Nr. 5 - november 2023

Kits nr. 4, oktober 2023

Kits nr. 3, oktober 2023

Kits + Nr. 1 - oktober 2023

kits nr. 2 - september 2023

kits nr 1 - september 2023

kits nr 17 - juni 2023

Kits nr 16 - mei 2023

kits nr. 15 - mei 2023

woord-verklaring

Archief