Woordverklaring

kits nr. 9 - januari 2023

30/1/2023

chatbot	Een samenvoeging van de woorden chat (praat) en robot. Het slaat op een geautomatiseerde gesprekspartner.
doneren	Geld (of een andere bijdrage) schenken aan een organisatie zodat die haar doel kan bereiken.
duurzaam	Dit woord slaat op dingen die geproduceerd zijn op een manier die het milieu en de natuur zo min mogelijk belast.
infrastructuur	Alle middelen waarmee personen, goederen of informatie vervoerd kunnen worden. Zoals snelwegen of spoorwegen, maar ook het telefoonnet en het internetnetwerk.
investering	Ergens geld in steken om daar na een poos beter van te worden (bv. meer geld terugkrijgen dan je erin gestoken hebt).
lokaliseren	Bepalen waar iets is of waar het vandaan komt.
marathon	Een hardloopwedstrijd met een afstand van 42,195 kilometer. Die wedstrijden worden overal ter wereld georganiseerd. De grootste is de New York City Marathon.
netwerken	Contacten leggen en onderhouden waar je (later) je voordeel mee kan doen.
ngo	Afkorting voor niet-gouvernementele organisatie. Een organisatie die niet uitgaat van een overheid en geen commerciële belangen heeft. Zo’n organisatie doet uit solidariteit iets voor andere mensen. Het gaat meestal om een organisatie op het gebied van ontwikkeling, milieu of mensenrechten.
opgeheven, opheffen	Aan iets een einde maken.
parcours	De af te leggen weg in een wedstrijd.
posten	Een bericht op een sociaal medium plaatsen.
resolutie	Een tekst van een parlement met aanbevelingen, meestal gericht aan de regering. Wanneer het Europees Parlement bijvoorbeeld een resolutie aanneemt, is het daarna aan de Europese Commissie om die verder uit te werken.
sanctie	Een maatregel die kan worden opgelegd aan personen, groepen, bedrijven of landen om bepaald ongewenst gedrag te bestraffen.
schoon schip maken	Een spreekwoord dat betekent: het verleden achterlaten of vergeten.
sensor	Een kunstmatige uitvoering van wat een menselijk zintuig doet. Sensoren zijn elektronisch of mechanisch. Ze meten een natuurkundige grootheid, bv. temperatuur, beweging, lichtsterkte …
sluipverbruik	Sommige elektrische apparaten verbruiken nog een beetje stroom als ze uit of op stand-by staan. Dat noem je sluipverbruik.
verdrag	Een manier om afspraken vast te leggen met andere landen of organisaties. Dat gebeurt op het gebied van belastingen, uitlevering van mensen en mensenrechten.
vergroening	Het bevorderen van duurzaamheid en minder gebruik maken van fossiele brandstoffen.
wetenschap	De menselijke kennis in bepaalde gebieden, de manier waarop mensen deze kennis ontvangen en het geheel waarbinnen de informatie wordt verzameld.

Kits nr. 8 - januari 2023

10/1/2023

actino-bacterie	Een bacterie die lijkt op een schimmel en samenleeft met een ander organisme. Zulke bacteriën leven bijvoorbeeld in de knolletjes aan de wortels van een els.
hun beste beentje voorzetten	Een spreekwoord dat betekent: hun best doen.
biobrandstof	Brandstof op basis van planten zoals suikerriet, koolzaad of algen. Uit deze planten kan alcohol of diesel geproduceerd worden. In tegenstelling tot fossiele brandstoffen leveren deze producten geen extra CO2 bijdrage. Tijdens de groei van de plant wordt door fotosynthese eenzelfde hoeveelheid CO2 aan de atmosfeer onttrokken.
biogas	Een gasmengsel dat ontstaan is door vergisting van biologisch afval (zoals mest en slib). Het is een vernieuwbare vorm van energie.
broeikasgas	Elk gas in de atmosfeer dat werkt als een ‘deken’ rond de aarde. Die ‘deken’ houdt de warmte van de zon vast en zorgt ervoor dat de aarde een leefbare temperatuur heeft. Maar een teveel van zulke gassen leidt tot de opwarming van de aarde.
CO2	Of kooldioxide. Een kleur- en reukloos gas dat niet-brandbaar is. Het is het voornaamste broeikasgas. Als gevolg van menselijke activiteiten is de hoeveelheid CO2 in de atmosfeer in de laatste 150 jaar heel erg toegenomen.
open communiceren	De waarheid vertellen aan iedereen. Geen dingen verzwijgen of beter voorstellen dan ze in werkelijkheid zijn.
crematorium	Een gebouw waar dode personen in een oven worden gecremeerd (verbrand).
dominee	Een man of vrouw die aan het hoofd staat van een protestantse kerk. Een synoniem is predikant. Hij of zij geeft het woord van de bijbel door aan mensen, door te preken en te onderwijzen.
e-kerosine	Een vorm van kerosine die door de mens zelf is gemaakt. Deze bevat geen schadelijke stoffen en heeft dus een propere uitstoot.
eurozone	De verzamelnaam voor de 20 landen van de Europese Unie die de euro gebruiken als betaalmiddel.
fossiele brandstof	Energiebron die is ontstaan uit resten van plantaardig en dierlijk leven in het verre verleden van de aarde. De belangrijkste zijn aardolie, aardgas, steenkool en bruinkool.
groene waterstof	Waterstof die afkomstig is uit een hernieuwbare bron: water of biomassa. Waterstof is het meest voorkomende element in het universum. Samen met zuurstof vormt het water.
hormoon	Een stof die door cellen in het lichaam geproduceerd wordt en via het bloed bij cellen komt waarvan hij de activiteit reguleert.
immuniteit	Weerstand van het lichaam tegen vreemde stoffen (zoals gifstoffen) en ziekteverwekkers (zoals bacteriën en virussen).
levensduurte	De kosten van levensonderhoud, de prijs die voor directe, dagelijkse behoeften betaald moet worden.
loondienst	Wanneer je werk verricht in dienst van iemand en daarvoor een loon krijgt.
NAVO	Of: Noord-Atlantische Verdragsorganisatie. Een bondgenootschap dat 30 landen uit Europa en Noord-Amerika omvat. Deze landen komen bij elkaar om te overleggen en samen te werken op het gebied van veiligheid en landsverdediging.
orthodox-katholiek	Een stroming binnen het christendom die zichzelf ziet als de voortzetter van de ene, heilige, katholieke kerk. Zij erkent de paus niet als het hoofd van de kerk. Bidden is het allerbelangrijkste.
plantaardige olie	Olie die verkregen is uit zaden of een andere plantaardige bron. Ze wordt ook vette olie genoemd.
primeur	De eerste bekendmaking van iets.
op een na hoogste prioriteit	Iets wat voorrang moet krijgen. Er is slechts één zaak die nog meer voorrang moet krijgen.
recreatief	Iets wat je voor je plezier doet, in tegenstelling tot professioneel, iets wat je doet in het kader van je beroep.
Rooms-katholiek	Het grootste kerkgenootschap ter wereld. Deze stroming binnen het christendom verenigt zich onder de bisschop van Rome (de paus).
Schengenzone	Een groep van landen in Europa die hun grenzen hebben afgeschaft. Het gaat om 27 landen van de Europese Unie en Liechtenstein, Noorwegen, IJsland en Zwitserland.
strijdvaardig	Als je klaar bent voor het gevecht en er zin in hebt.
wereldpremière	Wanneer een opvoering (toneel, muziek, dans) of film wereldwijd voor de eerste keer getoond wordt.

Kits nr. 7 - december 2022

9/12/2022

ambtenaar	Een persoon die werkt voor de overheid van een land of gemeente.
back-up	Een kopie van gegevens op een bepaalde gegevensdrager.
computersimulatie	Een nabootsing van de werkelijkheid, in dit geval aan de hand van een model in een computerprogramma.
cyberaanval	Een aanval op computers, websites, servers. Zo’n aanval wordt gedaan door criminelen. Ze willen informatie verkrijgen of een bedrijf of persoon schade toebrengen. Soms vragen ze losgeld in ruil voor het terugzetten van alle informatie.
databureau	Een bedrijf dat ontzettend veel gegevens (data) verzamelt en die vervolgens bestudeert en er daarna conclusies uit trekt.
demonstratie	Een betoging, een samenkomst op straat voor of tegen een bepaalde zaak.
dresscode	Verplichting tot het dragen van een bepaald soort kleding.
evacueren	Een gebied dat bedreigd is, bijvoorbeeld door een naderende natuurramp of oorlog, ontruimen om slachtoffers te voorkomen.
hilarisch	Iets dat je heel erg aan het lachen brengt.
levensstandaard	Of welvaartspeil. Het niveau van welvaart waarop een volk op economisch, sociaal en cultureel vlak leeft.
de moeite lonen	Iets brengt meer op dan het kost.
losgeld	Het geldbedrag dat bij een ontvoering gevraagd wordt door de gijzelnemers om de gijzelaar vrij te laten.
magma	Het vloeibare gesteente dat zich onder het aardoppervlak bevindt. Het baant zich soms een weg naar buiten, dan wordt het lava genoemd.
oudheid	De periode vanaf de introductie van het schrift (ongeveer 3000 jaar voor het begin van onze jaartelling) tot en met de 5de – 6de eeuw.
preventie	Door vooraf maatregelen te nemen, beschermen mensen hun gezondheid.
producent	Een persoon die of een bedrijf dat producten maakt. Daartegenover staat consument: de persoon die producten koopt.
quality time	Vrije tijd die goed besteed is, vaak in gezinsverband of met vrienden.
op een rij zetten	Iets in kaart brengen, opsommen.
in de schijnwerpers zetten	Iets extra aandacht geven.
statistiek	De wetenschap en de techniek van het verzamelen, bewerken en interpreteren van gegevens.
tactiek	De manier waarop men te werk gaat om een bepaald doel te bereiken.
verpulvering	Figuurlijke betekenis: vernietiging.
wereldmarkt	Handel tussen alle landen van de wereld.
zeespiegel	Het oppervlak van de zee bij rustig weer.
zerocovidbeleid	Het beleid van China tegen COVID-19: uiterst streng reageren op elke besmette persoon, met lockdowns van hele wijken.

kits + nr. 2 - december 2022

8/12/2022

algoritme	Een eindige set instructies voor het bereiken van een doel.
chatbot	Een geautomatiseerde gesprekspartner. Samenvoeging van de woorden chat en robot.
cyberagent	Een persoon die de cyberveiligheid van een organisatie moet verhogen en cyberaanvallen moet tegenhouden.
desinformatie	Alle informatie die niet klopt. Desinformatie komt soms opzettelijk tot stand om mensen op verkeerde ideeën te brengen of ontstaat doordat mensen iets niet (willen) begrijpen en toch aan anderen doorgeven.
ethisch hacker	Een hacker is iemand die ongevraagd en met kwade bedoelingen data steelt uit een (computer)systeem of de macht overneemt. Een ethisch hacker doet een hacker na en helpt de echte problemen te voorkomen. Dat gebeurt vaak in samenspraak met de bedrijven of organisaties die het risico lopen om gehackt te worden.
filosoof	Iemand die zich bezighoudt met filosofie of wijsbegeerte, de wetenschap die zich richt op het streven naar kennis en wijsheid.
hersenscanner	Een elektronisch apparaat dat een opname maakt van de hersenen.
kunstmatige intelligentie	De mogelijkheid van een machine om menselijke vaardigheden te vertonen, zoals redeneren, leren, plannen en creativiteit.
manipulatie	Het opzettelijk beïnvloeden van iemand anders.
mond-tot-mondreclame	Wanneer een persoon een product of een dienst aanraadt aan een andere persoon.
personeelsadvertentie	Een tekst en/of beeld om personeel te werven voor een bepaalde functie binnen een bedrijf.
professional	Iemand die een vak, kunst of sport beoefent voor zijn beroep.
psychologie	De wetenschap die het innerlijke leven van de mens (zijn gevoelens, kennis en ambities) en zijn gedrag bestudeert.
verbannen	(Iemand) voor altijd wegsturen uit een land of plaats. Of van internet in dit geval.

kits nr. 6 - november 2022

25/11/2022

behendigheid	Het vermogen om de positie van het lichaam efficiënt te veranderen, en dat vereist onder meer balans, snelheid, reflexen en kracht.
cliché	Een veelgebruikte uitdrukking of beeldspraak. Door het vele gebruik ervan heeft deze aan kracht verloren.
consumeren	Het aankopen van goederen en diensten.
coördinatievermogen	De mogelijkheid om spieren harmonisch te laten samenwerken bij de uitvoering van bewegingen.
duurzaam	Producten en diensten die lang meegaan en niet te belastend zijn voor het milieu.
eilandstaatje	Een staat die alleen maar uit een eiland of meerdere eilanden bestaat.
klimaatrobuust	Bestand tegen de gevolgen van de klimaatverandering, zoals grotere droogte.
klimaattop	Een bijeenkomst over het klimaat op het hoogste politieke niveau.
kopje onder gaan	Ten onder gaan, verdwijnen (figuurlijk), helemaal onder water verdwijnen (letterlijk).
koploper	Persoon die of bedrijf dat beter presteert dan de andere.
onder de loep nemen	Nauwkeurig bekijken.
permanent	Het blijvend zijn van iets.
persagentschap	Een bedrijf dat nieuwsberichten levert aan kranten, tijdschriften en andere media.
plotwending	Er gebeurt iets onverwachts in een verhaal.
produceren	Het maken van goederen en diensten voor gebruik, met inzet van productiefactoren.
opiniestuk	Een artikel waarin vooral de mening van de schrijver over een bepaald onderwerp gegeven wordt.
schadefonds	hier: Een inzameling van geld en dat geld wordt gebruikt om arme landen die schade geleden hebben door de klimaatverandering, te helpen.
STEM	Een letterwoord dat staat voor Science, Technology, Engineering en Mathematics.
het stokje doorgeven	Iets doorgeven, bijvoorbeeld de titel van iets doorgeven.
Verenigde Naties	Een wereldwijde organisatie van overheden, die samenwerken op het gebied van internationaal recht, veiligheid, mensenrechten, economie en onderzoek van culturele ontwikkelingen.
een laag zelfbeeld	Als je een laag zelfbeeld hebt, heb je de neiging om jezelf en je toekomst negatiever te zien dan die in werkelijkheid is.

kits nr. 5 - november 2022

9/11/2022

bewust	Je beseft heel goed waarom je iets op die manier doet.
biodiversiteit	Een verzamelnaam voor de verschillende soorten leven, in allerlei vormen, op aarde. Het gaat om planten, dieren en micro-organismen met al hun variaties, en de ecosystemen waarin ze leven.
dierbare	Een persoon van wie je veel houdt, een geliefde.
gekleurd	hier: Niet neutraal, subjectief.
Grand Prix	Een belangrijke wedstrijd in tennis, wielrennen of autoracen.
grond- en oppervlaktewater	Grondwater: water dat in de bodem is gezakt, tot aan een bodemlaag die geen water doorlaat. / Oppervlaktewater: het zichtbare water op aarde, het water in rivieren, sloten, meren enzovoort.
landschapsarchitect	Iemand die zich voor zijn beroep bezighoudt met de inrichting van het landschap. Bijvoorbeeld: woonwijken, parken, polders …
LGBTQI+-gemeenschap	Een verzamelnaam voor alle mensen die zich aangetrokken voelen tot mensen van hetzelfde geslacht of tot beide geslachten en voor mensen die van geslacht (willen) veranderen en voor mensen die nog zoekende zijn.
natuurlijke (hulp)bronnen	Grondstoffen of goederen met een economische waarde die niet door mensen gemaakt worden. Sommige daarvan kunnen uitgeput raken, zoals kolen en olie. Andere worden steeds aangevuld, zoals water en vis.
obstakel	Iets dat verhindert dat je bereikt wat je wil.
omkoping	Een persoon overhaalt iemand met geld of geschenken of andere voordelen om iets te doen (of juist niet te doen) waardoor die persoon oneerlijke (zakelijke) voordelen heeft.
psychiater	Een arts die zich na een studie geneeskunde heeft gespecialiseerd in de psychiatrie. Zo’n arts behandelt patiënten met geestelijke klachten.
UNESCO	Een gespecialiseerde organisatie van de Verenigde Naties die als missie heeft om bij te dragen aan de vredesopbouw, armoedebestrijding, duurzame ontwikkeling en interculturele dialoog op onze planeet. Ze stelt onder meer een lijst van Werelderfgoed op. De gebouwen, monumenten of natuurgebieden op die lijst zijn uniek en moeten bewaard blijven voor toekomstige generaties.
tuberculose	Een infectieziekte veroorzaakt door een bacterie. Deze infectie kan leiden tot ernstige ontstekingen. Tuberculose kan overal in het lichaam optreden maar de meest voorkomende vorm is longtuberculose.
vernielzucht	Vandalisme; vernielen uit verveling of stoerheid.
voorkennis	Kennis die, bewust of onbewust, al aanwezig is in iemands geheugen.
zwarte humor	Een vorm van humor, gebaseerd op het leed van anderen, met als doel te spotten en te amuseren.

kits nr 4 - oktober 2022

26/10/2022

adviseren	Iemand een bepaalde raad geven; iets aanbevelen.
afgevaardigde	Een persoon die verkozen is om een groep mensen of een gebied in een vergadering te vertegenwoordigen.
asielaanvraag	Een persoon vraagt internationale bescherming in een land dat niet zijn of haar land van herkomst is.
bevoegd	Van rechtswege iets mogen doen.
condens	Water, uit damp gevormd ten gevolge van afkoeling en/of drukverlaging.
federaal	België is een federale staat, dat wil zeggen dat België is opgedeeld in deelstaten. Die deelstaten hebben de macht in bepaalde domeinen, bijvoorbeeld onderwijs of werkgelegenheid.
Hoge Gezondheidsraad	Een groep mensen die wetenschappelijke adviezen geven als leidraad voor de beleidsmakers en gezondheidswerkers in ons land. En dit met het oog op de bescherming en de verbetering van de volksgezondheid.
inheems	Van het eigen land, thuishorend in het land zelf.
Kelten	Volkeren en stammen die in Europa leefden van ongeveer 1000 voor Christus tot enkele eeuwen na Christus, en die een Keltische taal spraken.
kunstmatige intelligentie	De mogelijkheid van een machine om mensachtige vaardigheden te vertonen, zoals redeneren, leren, plannen en creativiteit.
zijn pijlen richten op	Een bepaald doel nastreven.
pilootproject	Een project opgezet om iets uit te proberen.
regatta	Een race voor boten.
shuttle	Een pendeldienst, een voertuig dat op vaste tijdstippen vertrekt en aankomt.
signeren	Ergens een handtekening op zetten (meestal op verzoek van de persoon die het voorwerp bezit).
skill	Een vaardigheid, goed zijn in iets.
terracotta	Ongeglazuurd aardewerk van roodbakkende klei.
trekpleister	Een toeristische attractie.
bij uitstek	In het bijzonder, meer dan de andere van die soort.

kits nr 3 - oktober 2022

6/10/2022

Aan de alarmbel trekken	Waarschuwen dat iets mis gaat.
Alternatief	Een andere mogelijkheid.
Analyse	Een onderzoek naar hoe iets in elkaar zit. Alle elementen worden apart beschreven.
Asteroïde	Of planetoïde. Een klein vast hemellichaam dat net als een planeet om de zon draait.
Astronomisch	Wat met de sterrenkunde te maken heeft. Sterrenkunde = de wetenschap die het heelal bestudeert, en al haar elementen: sterren, planeten, kometen, gas- en stofwolken.
Evacueren	Mensen die in een bepaald gebied in gevaar zijn tijdelijk naar een veiliger plaats brengen.
Hygiënisch	Schoon. Wat erop gericht is jij en je omgeving schoon te houden.
De knoop doorhakken	Een besluit nemen dat aan alle aarzelen een eind maakt.
Lanceren	1. De wereld insturen. – 2. De lucht in laten gaan, afschieten.
Pesticide	Een giftige stof die plantenziekten moet voorkomen of schadelijke insecten bestrijden.
Ruimtetelescoop	Een verrekijker waarmee je naar de sterren kunt kijken, en die zich buiten de dampkring bevindt.
Strategisch	Zeer gunstig.
Transpersoon	Of transgender. Een persoon die zich niet (helemaal) thuisvoelt in het lichaam waarin hij of zij geboren is.

kits + nr 1 - oktober 2022

6/10/2022

Aaibaarheidsfactor	De mate waarin een mens of dier zich laat aaien of blij laat maken.
In beslag nemen	Iets opeisen, meestal door de overheid.
Domesticeren	Een wild dier tot huisdier maken.
Ethisch	Als iets verband houdt met normen over wat goed en slecht is.
Gynaecoloog	Een arts die zich bezighoudt met vrouwenziekten en die aanstaande mama’s begeleidt in hun zwangerschap en tijdens de bevalling.
Het niet zo nauw nemen met	Het is niet belangrijk dat het helemaal juist is. Ook: slordig zijn.
Voor een prikje kopen	Iets voor een klein bedrag kopen.
Primaat	Orde van de zoogdieren, waartoe halfapen, apen, mensapen en mensen behoren.
Terrarium	Een dierenverblijf geschikt om reptielen te houden.
Van wacht zijn	Een dokter of apotheker die dienst heeft buiten de gewone werkuren, namelijk ’s avonds, ’s nachts of in het weekend.
Zindelijkheid	Netheid; een hond-pup die geleerd heeft om buiten te plassen.

kits nr 2 - september 2022

26/9/2022

Analist	Een persoon die gegevens of informatie op een bepaald terrein bestudeert en er conclusies aan verbindt.
Barnsteen	Fossiele hars die afkomstig is van naaldbomen. Het is een edelsteen.
Energiemix	De verdeling van verschillende primaire energiebronnen die in een bepaald geografisch gebied worden verbruikt.
Inclusie	Dit woord slaat op het meedoen en erbij horen van mensen met een beperking. In een inclusieve samenleving hebben alle mensen dezelfde rechten en dezelfde kansen om zelfstandig mee te doen op alle terreinen van het leven.
Intieme kring	Een groep personen die nauwkeurig bepaald is en niet bijzonder groot. Bv. de dichtste familie en vrienden.
Inwendige organen	Delen binnen in het lichaam die een gespecialiseerde functie hebben. Bijvoorbeeld het hart, de longen, de lever, de nieren. De huid is een uitwendig orgaan.
Koolstofvezel	Een materiaal dat bestaat uit extreem dunne vezels van koolstof. De vezels met een dikte van 5 tot 10 micrometer bestaan uit langgerekte koolstofkristallen.
Leverancier	Een bedrijf dat goederen of diensten levert.
Het maatschappelijke leven	Alles wat te maken heeft met mensen onderling en het stukje door mensen ingerichte wereld waarin zij wonen en leven.
Migratie	De verplaatsing van (groepen) mensen van de ene plaats naar de andere.
Opiniestuk	Een artikel (gedrukt of digitaal) waarin voornamelijk de mening van de schrijver over een bepaald onderwerp weergegeven wordt.
De orde handhaven	Ervoor zorgen dat er rust en orde is in een bepaald gebied.
Paleontoloog	Een wetenschapper die het leven en de ontwikkeling van het leven in vroegere tijden bestudeert. Daarvoor onderzoekt hij of zij fossielen.
Sluipverbruik	Het verbruik van elektriciteit zonder dat men daar voordeel bij heeft.
Solidariteit	Een gevoel van eensgezindheid tussen twee personen of binnen een groep of samenleving. Je voelt je verbonden en betrokken met elkaar.
Software	De verzamelnaam voor besturings- en toepassingsprogramma’s, voornamelijk voor de computer. Deze programma’s bevatten instructies aan het computersysteem die het mogelijk maken dat de computerapparatuur taken uitvoert.
Stand-bystand	Of sluimerstand. Een toestand van een elektrisch apparaat dat net niet helemaal uitgeschakeld is en in staat is zichzelf in te schakelen.
Vakbond	Een groep werknemers die zich verenigt, binnen een bedrijf, bedrijfstak of beroepsgroep. Samen staan ze sterker in onderhandelingen over loon, meer vakantie … met de werkgever of de overheid.

<<Vorige

kits nr. 9 - januari 2023

Kits nr. 8 - januari 2023

Kits nr. 7 - december 2022

kits + nr. 2 - december 2022

kits nr. 6 - november 2022

kits nr. 5 - november 2022

kits nr 4 - oktober 2022

kits nr 3 - oktober 2022

kits + nr 1 - oktober 2022

kits nr 2 - september 2022

woord-verklaring

Archief